Publikacja: 2022-11-16. Redakcja: Marek Kamiński. 2024-03-18 – ostatnia aktualizacja
Zmienne oprocentowanie kredytów oparte jest o wskaźnik referencyjny WIBOR 3-miesięczny (3M), 6M lub 12 M.
Stała stopa procentowa jest niezmienna w całym okresie trwania umowy kredytowej – oprocentowanie, a tym samym rata kredytowa (równa) i koszt całkowity jest znany na początku i na końcu trwania umowy kredytowej.
W przypadku okresowo stałej stopy oprocentowania, jak to ma miejsce w przypadku kredytów hipotecznych, jest ona niezmienna przez czas określony w umowie. Minimum jest to 5 lat, ale są banki, które proponują nawet 10-letnie okresowe stałe stopy procentowe.
Kiedy stopy procentowe wzrosną, to rata kredytu o stałej stopie nie zmieni się.
Ryzyko zmiennej stopy procentowej
Czym jest oprocentowanie dla kredytów o zmiennym oprocentowaniu? Jest to suma stałej marży banku (zysk banku) oraz zmiennego wskaźnika referencyjnego WIBOR (3M, 6M lub 12M).
Bank oczywiście nie ma wpływu na wysokość wskaźnika referencyjnego WIBOR, ale na wysokość ustalanej marży, już tak.
W przypadku kredytów ze zmienną stopą oprocentowania, w oczywisty sposób pojawia się ryzyko zmiany wysokości oprocentowania kredytu. W takim przypadku rata kredytu będzie się zmieniać (podobnie zresztą, jak i całkowity koszt kredytu) przy każdorazowej aktualizacji wskaźnika referencyjnego.
OPROCENTOWANIE NOMINALNE KREDYTU = MARŻA BANKU + WSKAŹNIK REFERENCYJNY WIBOR (3M, 6M lub 12 M).
Marża banku nie zmienia się w okresie obowiązywania umowy kredytowej. Wyjątkiem mogą być czasowe promocje lub oferty kredytów ze sprzedażą łączoną (sprzedaż dodatkowych produktów lub usług finansowych). Oba wyjątki najczęściej dotyczą kredytów hipotecznych.
Wysokość marży bank wskazuje w umowie kredytowej.
WIBOR 3M, 6M, 12M – zmienna część oprocentowania kredytu. Jest to wskaźnik referencyjny.1
Wskaźnik referencyjny WIBOR równy lub mniejszy od zera
Co w sytuacji, kiedy wskaźnik referencyjny WIBOR przyjmie wartość zero? Oprocentowanie kredytu w tym przypadku (w okresie, kiedy wskaźnik ten będzie obowiązywał) będzie równe wysokości marży.
Co w sytuacji, kiedy wskaźnik referencyjny WIBOR przyjmie wartość ujemną? Czy to oznacza jeszcze tańszy kredyt?! Nie. Nawet jeżeli suma marży i wskaźnika referencyjnego będzie niższa od marży, to i tak w tym okresie oprocentowanie będzie równe wysokości marży banku.
Zmienna stopa oprocentowania, to ryzyko zmiany części odsetkowej raty
Zmienna stopa procentowa oznacza zarówno możliwość wystąpienia negatywnego wpływu zmiany wysokości wskaźnika referencyjnego na wysokość odsetkową części raty, ale i pozytywnego.
Jeżeli następuje wzrost poziomu wskaźnika referencyjnego, to rośnie wysokość miesięcznej raty odsetkowej oraz raty kapitałowo-odsetkowe. A to oczywiście sprawia, ze rośnie także całkowity koszt kredytu. To są negatywne skutki zmiennej stopy procentowej.
Odwrotnie jest, kiedy następuje spadek wskaźnika referencyjnego – rata kredytu zmaleje, podobne jak całkowity koszt kredytu.
Kto ustala wskaźnik referencyjny WIBOR?
Wskaźnik referencyjny WIBOR jest ustalany przez tzw. Administratora wskaźnika referencyjnego – podmiot sprawujący kontrolę nad jego opracowywaniem (GPW Benchmark S.A.) oraz na podstawie Regulaminu stawek referencyjnych WIBID i WIBOR.
Jeżeli spłacasz kredyt hipoteczny z WIBOR 6M, to wówczas wskaźnik referencyjny Twojego kredytu będzie się zmieniać co 6 miesięcy. Analogicznie, kiedy to jest 3M lub 12 M.
Zmiana zależy od zmiany wskaźnika WIBOR w dniu miesiąca, w którym podpisana została umowa o kredyt. Wówczas wskaźnik referencyjny przyjmuje wartość z ostatniego dnia roboczego miesiąca, poprzedzającego miesiąc zmiany oprocentowania.
Od czego zależy WIBOR?
Wysokość wskaźnika referencyjnego WIBOR nie zależy tylko od jednego czynników, ale co najmniej kilku. Są to m.in.:
- inflacja,
- wysokość stóp procentowych ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej NBP,
- podaż pieniądza,
- sytuacja gospodarcza,
- wysokości PKB,
- polityka pieniężna kraju,
- czynniki zewnętrzne.
Szczegółowe informacje na temat wskaźnika referencyjnego WIBOR są dostępne na stronie internetowej GPW Benchmark.
Ryzyko okresowej stałej stopy procentowej
W przypadku kredytów (hipotecznych) z okresowo stałą stopą oprocentowania występuje ryzyko, że:
Ale za to wysokość raty kapitałowo-odsetkowej nie zmienia się, bo jest uzależniona od zmiany oprocentowania referencyjnego.
Do okresowo stałej stopy oprocentowania kredytobiorca nie jest „przypisany na stałe”. Oznacza to, że po upływie określonego czasu w umowie, np. 5 lat, można złożyć wniosek o ustalenie nowej, również okresowo stałej stopy oprocentowania na kolejny okres kredytowania lub z niej zrezygnować.
Co powinien zrobić kredytobiorca?
1. Należy złożyć wniosek nie później niż 30 dni przed końcem bieżącego okresu obowiązywania okresowo stałej stopy oprocentowania.
2. Wniosek można złożyć tylko wtedy, kiedy bank w ofercie daje taką możliwość. Z pewnością jednak, z pewnym wyprzedzeniem przed zakończeniem obowiązywania okresowo stałej stopy, poinformuje Ciebie o dostępnej nowej ofercie.
3. Po uzgodnieniu nowej (ponownie) okresowo stałej stopy oprocentowania na kolejny czas, zostanie podpisany aneks do umowy.
Nie ma obowiązku rzecz jasna, aby zgodzić się na propozycję okresowo stałego oprocentowania. Jeżeli zgoda nie zostanie wyrażona, to kredyt hipoteczny będzie oprocentowany według zmienne oprocentowania.
Oprocentowanie zmienne stanowi sumę marży banku (jego zysk) oraz wskaźnika referencyjnego WIBOR (dla kredytów hipotecznych najczęściej jest to 6M).
Przeczytaj również: Ryzyko stopy procentowej zobowiązań kredytowych: https://www.knf.gov.pl/dla_konsumenta/kampanie_informacyjne/ryzyko_stopy_procentowej.
1 https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170000819
Ustawa z 23 marca 2017 roku o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.