Czy komornik w 2024 może zająć rentę lub emeryturę?

Suma nieopłaconych zobowiązań dla 55-64 latków to 15,4 mld złotych, a powyżej 65 lat, to 11,3 mld złotych.¹.

Nie sam wzrost zadłużenia jest niepokojący, ale niespłacane zobowiązania wobec wierzycieli. Konsekwencją są coraz częstsze egzekucje komornicze na podstawie wyroków sądowych. I w tym miejscu pojawia się szereg pytań. Czy komornik może zająć emeryturę lub rentę? Jaką cześć świadczenia może zostać zajęta przez komornika?

Działania komornicze są regulowane przez odpowiednia przepisy prawa, aby uchronić dłużników przed zajęciem wszystkich środków niezbędnych do życia.

Jakie długi mają emeryci i renciści?

Seniorzy nie są najbardziej zadłużoną grupą. Jak podaje w swoim Raporcie InfoDług przygotowanym przez BIG InfoMonitor, najwięcej niezapłaconych zobowiązań ma pokolenie 45-54 latków, na które przypada 25,6 mld zł.

Drugą grupą wiekową, jeżeli chodzi o sumę niespłaconych zobowiązań, to 35-44 latkowie z kwotą przekraczającą nieznacznie 21,2 mld zł. Na trzecim miejscu są 55-64 latkowie z 15,4 mld zł i następnie seniorzy 65+ – 11,3 mld zł.

Pomimo że, we wszystkich grupach wiekowych przybyło zaległego zadłużenia, to jednak w gronie 55-64 latków oraz 25-34 latków dłużników jest dziś nieco mniej niż we wrześniu 2023 r.

Jeżeli chodzi o średnia zaległość przeciętnego niesolidnego dłużnika, to wynosi ona odpowiednio: w grupie wiekowej 55-64 lata – 39 552 zł, a powyżej 65 lat – 29 049 zł.

Przyczyną wzrostu zadłużenia dla wszystkich grup wiekowych należy upatrywać we wzroście kosztów życia spowodowanych inflacją, ale również tym, że część seniorów nie posiada żadnych oszczędności, które pomogłyby utrzymać płynność finansową w trudnych czasach .

Czy w 2024 komornik może zająć emeryturę lub rentę?

Tak, komornik ma prawo do wyegzekwowania spłaty powstałego długu ze świadczenia emerytalnego, jak i rentowego. Jednak komornik nie ma prawa zabrać całości świadczenia i to niezależnie od kwoty zadłużenia. Obowiązuje limit potrąceń, zmieniający się w zależności od waloryzacji emerytur.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, komornik jest zobowiązany do przestrzegani dwóch limitów: kwoty wolnej od zajęcia komorniczego oraz maksymalnego procentu potrącenia.

Od 1 marca 2024 roku waloryzacja rent i emerytur wyniesie 12,3 procent. Przełoży się to zarówno na większe kwoty świadczeń wypłacanych emerytom i rencistom, ale zmieni się również maksymalna kwota, jaką będzie mógł zająć komornik.

Jaką część emerytury może zabrać komornik?

Przepisy prawa określające jaką część świadczenia emerytalnego lub rentowego może zostać zajęta w ramach egzekucji komorniczej zostały ujęte w Ustawie o rentach i emeryturach. Istotny jest w tym przypadku rodzaj powstałego zadłużenia.

Komornik sądowy może maksymalnie pobrać:

• 25 procent emerytury brutto – w sytuacji powstania długów niealimentacyjnych np. kredyty, zakupy na raty, pożyczki.
• 50 procent emerytury brutto – długi z tytułu długów powstałych z tytułu pobytu w placówkach opieki zdrowotnej oraz ośrodkach zdrowotnych.
• 60 procent emerytury brutto – długi związane z niespłaconymi świadczeniami alimentacyjnymi.

W przypadku egzekucji komorniczej z renty obowiązują takie same zasady jak w przypadku egzekucji z emerytury. Komornik MUSI zostawić renciście co najmniej 75 procent renty minimalnej.

Poza powyższymi wartościami, drugim elementem jest obowiązująca kwota wolna. Jest to limit, który wskazuje, ile środków pieniężnych ze świadczenia emerytalnego lub rentowego musi zostać na koncie dłużnika.

Kwota wolna od potrąceń z emerytury i renty w 2024 roku

Kwota wolna od egzekucji komorniczej zmienia się w każdym roku za sprawą waloryzacji świadczeń. 1 marca każdego roku wspomniane limity są aktualizowane.

Od 1 marca 2024 roku zajęcia komornicze nie obejmują następujących kwot świadczeń emerytalnych²:

• 1261,64 zł – kwota wolna od potrąceń w przypadku zobowiązań niealimentacyjnych.
• 1009,33 zł – kwota wolna w przypadku świadczeń nienależnie pobranych lub zaliczkowych.
• 764,62 zł – kwota wolna w przypadku kwot egzekwowanych na spłatę należności alimentacyjnych.
• 305,84 zł – kwota wolna w przypadku potrąceń za pobyt m.in. w zakładach opiekuńczo-leczniczych lub domach opieki społecznej.

Kwota wolna od potrąceń rośnie każdego roku ze względu na waloryzację emerytur. W 2024 roku wskaźnik ten wyniesie 12,3 procent (1 marca 2024 r.). Oznacza to, że jeżeli senior otrzymuje co miesiąc 1337,50 złotych lub mniejsze świadczenie z ZUS-u, to nie podlega ono zajęciu komorniczemu.

Egzekucji komorniczej dokonywanej przez komornika podlegają też dodatki, takie jak np.:

• ryczałt energetyczny,
• dodatek kompensacyjny,
• dodatek kombatancki,
• świadczenie dla osób deportowanych i byłych żołnierzy zatrudnianych przymusowo.

Jakich środków finansowych nie ma prawa zająć komornik? Nie może zająć środków finansowych z dodatku:

• dla sierot zupełnych,
• pielęgnacyjnego,
• dla weterana poszkodowanego.

Jak wygląda zajęcie emerytury lub renty przez komornika?

W sytuacji, kiedy dług przypada na emeryta lub rencistę, cały proces składa się z następujących etapów.

1. Wierzyciel musi udać się do sądu i wnieść sprawę.
2. Po uprawomocnieniu się wyroku, rozpoczyna się postępowanie egzekucyjne.
3. Komornik wysyła pismo do ZUS-u (lub do KRUS-u) wniosek o zajęcie odpowiedniej części świadczenia.
4. Wybrana instytucja pobiera kwotę i przekazuje komornikowi. Pozostała reszta trafia na rachunek osobisty dłużnika.

Czy komornik może zabrać 13 i 14. emeryturą?

Ustawodawca zdecydował, że tego rodzaju świadczenie jest wolne od egzekucji. Oznacza to, że komornik sądowy nie jest uprawniony do jego zajęcia całości lub części trzynastej i czternastej emerytury.

Jeżeli dłużnik tak zadecyduje, to pieniądze uzyskane z tego dodatku może wykorzystać na spłatę zadłużenia. Nie jest jednak obowiązkowe.

Źródła:

¹ Raport Infodług: https://media.big.pl/publikacje/825238/raport-infodlug-rekordowy-wzrost-zadluzenia-polakow-inflacja-bardziej-zaszkodzila-polsce-wschodniej.
Nowelizacja ustawy o rentach i emeryturach: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/prezydent-podpisa%C5%82-nowelizacj%C4%99-ustawy-o-emeryturach-i-rentach-dzi%C4%99ki-kt%C3%B3rej-komornik-b%C4%99dzie-musia%C5%82.
² Wysokość kwot wolnych od potrąceń i egzekucji https://www.zus.pl/baza-wiedzy/skladki-wskazniki-odsetki/wskazniki/wysokosc-kwot-wolnych-od-potracen-i-egzekucji.