WIBOR – co to jest?

Redakcja: Marek Kamiński. 2024-08-01 – ostatnia aktualizacja. Wiarygodne źródło informacji Artykuły w serwisie KredytyPorownywarka.pl są starannie opracowywane przez doświadczonych autorów, bazując na wiarygodnych źródłach. Wykorzystujemy dane z renomowanych raportów branżowych, analiz rynkowych oraz opinii ekspertów finansowych. Nasze publikacje mają charakter informacyjny i edukacyjny, nie są poradami inwestycyjnymi ani rekomendacjami finansowymi. Dążymy do dostarczania czytelnikom rzetelnej wiedzy, pomagającej w podejmowaniu świadomych decyzji finansowych..

W poniższym wpisie przyjrzymy się przede wszystkim jak WIBOR kształtuje warunki kredytowe oraz jakie czynniki mogą wpłynąć na jego zmiany.

Co to jest WIBOR?

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) jest wskaźnikiem referencyjnym, który reguluje pożyczki między bankami komercyjnymi. Jest zatem ceną za pożyczone pieniądze, które jeden bank pożycza drugiemu.

WIBOR jest ustalany jako średnia arytmetyczna oprocentowania, które podają największe banki w Polsce, po wyeliminowaniu wartości skrajnych. Wskaźnik ten jest aktualizowany każdego dnia roboczego o godzinie 11:00. WIBOR dzieli się na różne okresy, w tym na najbardziej popularne WIBOR 3M i WIBOR 6M

Stawka WIBOR ma zastosowanie w przypadku kredytów w złotych, natomiast dla innych walut stosowany jest:

• LIBOR (London Interbank Offered Rate), np. LIBOR 3M CHF w przypadku kredytów hipotecznych udzielonych we frankach szwajcarskich,
• EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) – w przypadku depozytów i kredytów w strefie euro.

Banki odpowiedzialne za wyznaczanie wysokości stawek WIBOR

Wysokość stawek WIBOR ustalana w ramach tzw. kaskady danych, które udzielają dziesięć banków uczestniczących w panelu WIBOR. W skład panelu wchodzą:

• Bank Gospodarstwa Krajowego,
• Bank Pekao SA,
• BNP Paribas,
• Citi Handlowy,
• Deutsche Bank,
• ING Bank Śląski,
• mBank,
• Millennium,
• PKO BP,
• Santander Bank Polska.

Proces ustalania WIBOR odbywa się w kilku etapach:

1. Analiza transakcji depozytowych realizowanych przez wymienione banki.
2. W przypadku braku wystarczających danych stosuje się drugi stopień kaskady, w którym uwzględnia się pożyczki między bankami a największymi podmiotami finansowymi spoza panelu.
3. Jeżeli i etap nr 2 nie przyniósł rezultatów, to przeprowadzana jest ocena ekspercka, wykorzystując algorytmy statystyczne i ekonometryczne, które opierają się na dostępnych informacjach z rynku finansowego.

Nad całością – transparentnością i wiarygodnością wskaźnika WIBOR – czuwa Komisja Nadzoru Finansowego oraz administrator wskaźników referencyjnych, którym jest GPW Benchmark SA. Oba podmioty zapewniają odpowiednią kontrolę nad procesem wyznaczania stawek.

Okresy stosowanie wskaźnika referencyjnego WIBOR

Wskaźnik referencyjny WIBOR jest uzależniony od okresu, na jaki banki są w stanie udzielić sobie pożyczek przy określonym oprocentowaniu.

Wyróżnia się kilka typowych terminów, takich jak WIBOR 1M, WIBOR 3M, WIBOR 6M oraz WIBOR 12M, z których każdy ma swoje specyficzne zastosowanie i które krótko wyjaśnimy poniżej.

Krótki okres, na przykład WIBOR 1M, zazwyczaj wiąże się z niższymi stawkami, ponieważ ryzyko związane z udzieleniem pożyczki jest mniejsze. Z kolei dłuższe okresy, takie jak WIBOR 12M, niosą ze sobą wyższe ryzyko, co prowadzi do wzrostu wartości WIBOR.

Zmiany w wysokości wskaźnika są zatem bezpośrednio związane z czasem, na jaki udzielane są pożyczki między bankami.

WIBOR 1D: TN (tomorrow/next) i ON (overnight)

WIBOR 1D, obejmujący stawki overnight, dotyczy pożyczek udzielanych na jeden dzień. Choć ma mniejsze znaczenie dla kredytów konsumenckich, jest kluczowy w kontekście zarządzania płynnością finansową banków. Umożliwia on instytucjom finansowym szybkie dostosowanie się do zmieniających się warunków rynkowych i efektywne zarządzanie swoimi zasobami.

WIBOR 1W (SW – spot week)

WIBOR 1W odnosi się do pożyczek, które mogą być udzielane na okres jednego tygodnia (week). Stawka jest stosunkowo krótka i najczęściej wykorzystywana w transakcjach oraz umowach krótkoterminowych. Dzięki swojej elastyczności, WIBOR 1W stanowi ważny wskaźnik dla instytucji finansowych, które potrzebują szybkiego dostępu do krótkoterminowego kapitału.

WIBOR 1M

WIBOR 1M to wskaźnik na okres jednego miesiąca, który często służy jako punkt odniesienia dla przeprowadzanych transakcji finansowych o średnim terminie. Powszechnie stosowany w odniesieniu do emitowanych obligacji, zawieranych umów terminowych czy w przypadku niektórych kredytów i pożyczek.

WIBOR 3M

WIBOR 3M, dotyczący trzymiesięcznego okresu, jest jednym z najczęściej stosowanych wskaźników. Na rynku międzybankowym pełni funkcję istotnego wskaźnika kosztu krótkoterminowych zobowiązań. Z perspektywy konsumentów, WIBOR 3M jest najczęściej wykorzystywanym wskaźnikiem referencyjnym przy kredytach hipotecznych oraz kredytach i pożyczkach gotówkowych.

WIBOR 6M

WIBOR 6M, z sześciomiesięcznym okresem, jest istotnym punktem odniesienia dla umów oraz pożyczek i kredytów długoterminowych. Często stosowany w umowach o kredyty hipoteczne, konsolidacyjne i gotówkowe dla osób fizycznych. WIBOR 6M umożliwia lepsze dostosowanie oprocentowania nominalnego do zmieniających się warunków rynkowych, zmniejsza liczbę korekt dokonywanych w umowach kredytowych, a co jest istotne z punktu widzenia kredytobiorcy.

WIBOR 12M (1Y)

WIBOR 12M, znany również jako WIBOR 1Y (year – rok), odnosi się do rocznego okresu i podobnie jak depozyt półroczny, stanowi odniesienie do transakcji długoterminowych. Jest to wskaźnik, który ma znaczenie dla instytucji finansowych i klientów, którzy planują długoterminowe zobowiązania.

Ile wynosi WIBOR 2024?

W 2024 roku stawki WIBOR 3M i WIBOR 6M oscylują w granicach 5,80-5,90%, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu do wartości sprzed kilku lat, kiedy WIBOR wynosił zaledwie 1-2%.

Wysokie wartości WIBOR mają istotny wpływ na kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty w okresach niskich stóp procentowych. W szczególności w latach 2022 i 2023, kiedy stawka WIBOR znacznie wzrosła, wielu kredytobiorców spłacających kredyty mieszkaniowe, odczuło dotkliwe skutki w postaci znacząco wyższych rat kredytowych.

Wzrost ten jest wynikiem zmieniających się warunków rynkowych oraz decyzji Rady Polityki Pieniężnej, co sprawia, że kredytobiorcy powinni na bieżąco monitorować sytuację na rynku, aby lepiej zarządzać swoimi finansami.

Czynniki wpływające na wskaźnik WIBOR

Wskaźnik WIBOR jest kształtowany przez szereg czynników, które mają istotny wpływ na jego wartość. Oto najważniejsze z nich:

• Decyzje Narodowego Banku Polski. Wysokość stóp procentowych ustalanych przez NBP jest jednym z kluczowych czynników wpływających na WIBOR. Podąża on niejako za poziomem tych stóp, a jego wartość często odzwierciedla oczekiwania rynku finansowego dotyczące przyszłego kształtowania się wysokości stóp procentowych.
• Inflacja. Poziom inflacji nie oddziałuje na WIBOR bezpośrednio, bowiem mechanizmy regulacyjne leżą w rękach RPP NBP, która poprzez zmiany stóp procentowych oddziałuje długoterminowo na ogólną dynamikę wzrostu cen. Duży jednorazowy (miesięczny) lub długoterminowy wzrost inflacji, który przekracza tzw. cel inflacyjny wyznaczony przez RPP NBP, prowadzi do podwyżek stóp procentowych, co przekłada się na wyższy poziom WIBOR.
• Popyt i podaż. Zapotrzebowanie banków na kapitał, który służy finansowaniu krótkoterminowych potrzeb. Wzrost popytu na pożyczki prowadzi do wzrostu stawek WIBOR, ponieważ banki są skłonne podnosić oprocentowanie w odpowiedzi na zwiększone zapotrzebowanie na kapitał.
• Sytuacja na rynku międzybankowym. W czasie kryzysów finansowych lub niepewności gospodarczej, poziom zaufania między bankami ulega obniżeniu, co bardzo często skutkuje wzrostem WIBOR-u. Pojawienie się ryzyka niewypłacalności kontrahentów prowadzić do podwyżek oprocentowania.
• Sytuacja na rynku globalnym. Ogólnoświatowe wydarzenia, takie jak kryzysy gospodarcze w innych krajach, zwłaszcza w największych gospodarkach, wpływają na popyt na pieniądz oraz implikują poziom zaufania na rynku międzybankowym. Konsekwencją niestabilności na rynkach międzynarodowych jest wzrost wskaźnika WIBOR.
• Decyzje regulatorów. Regulacje i decyzje instytucji nadzorujących rynek finansowy również mają wpływ na WIBOR. Zmiany w przepisach mogą wpłynąć na sposób, w jaki banki funkcjonują na rynku międzybankowym, co z kolei może kształtować wartości WIBOR.

Jak WIBOR oddziałuje na oprocentowanie kredytów w bankach?

Wysokość oprocentowania kredytów gotówkowych i hipotecznych jest ściśle związana z wskaźnikiem WIBOR, który pełni funkcję referencyjną w procesie ustalania kosztów zaciągnięcia zobowiązań finansowych.

Oprocentowanie kredytu składa się z dwóch głównych elementów: zmiennej stawki WIBOR oraz stałej marży banku.

Na przykład, jeśli WIBOR 3M wynosi 5,86%, a marża banku wynosi 4,99%, całkowite oprocentowanie kredytu wyniesie 10,85%.

Zmiany w stawce WIBOR mają bezpośredni wpływ na atrakcyjność i dostępność produktów bankowych. Niski WIBOR skutkuje niższymi kosztami odsetkowymi, co z kolei zwiększa zdolność kredytową potencjalnych kredytobiorców.

W sytuacji, gdy WIBOR jest na niskim poziomie, klienci mogą liczyć na korzystniejsze warunki kredytowe, co sprzyja większemu zainteresowaniu ofertami banków.

Z drugiej strony, wzrost stawki WIBOR prowadzi do wyższych kosztów odsetkowych, co negatywnie wpływa na zdolność kredytową nowych wnioskodawców. Wysokie oprocentowanie może zniechęcać do zaciągania kredytów, a także ograniczać możliwości finansowe osób, które już posiadają zobowiązania.

WIBOR 3M, 6M, a rata kredytu gotówkowego

WIBOR 3M i WIBOR 6M to podstawowe wskaźniki, które mają istotny wpływ na wysokość oprocentowania kredytów, w tym i rat kredytów gotówkowych z oprocentowaniem zmiennym.

WIBOR 3M, określający oprocentowanie na okres trzech miesięcy, powoduje, że wysokość oprocentowania nominalnego w umowie jest aktualizowane co 3 miesiące. To może doprowadzić do wzrostu/spadku raty kredytowej, jak i wzrostu/spadku kosztu kredytowego.

Z kolei WIBOR 6M, który odnosi się do półrocznego okresu, sprawia, że zmiany w oprocentowaniu są wprowadzane co sześć miesięcy.

Obydwa wskaźniki są bezpośrednio związane z decyzjami Rady Polityki Pieniężnej NBP oraz ogólnym stanem rynku finansowego, co czyni je istotnymi dla kredytobiorców.

Kiedy rata kredytu się nie zmieni?

Wskaźnik WIBOR ma wpływ na wysokość oprocentowania kredytów. Czy WIBOR wpływa na ratę kredytu gotówkowego, a jeśli tak, to w jaki sposób? Wszystko zależy od tego, z jakim kredytem mamy do czynienia.

Rozróżniamy bowiem dwa rodzaje oprocentowania kredytów:

• z oprocentowaniem stałym – najczęściej dotyczy to kredytów krótkoterminowych, rzadziej średnioterminowych,
• z oprocentowaniu zmiennym – najczęściej dotyczy to kredytów średnioterminowych i długoterminowych.

Oprocentowanie stałe nie zmienia się w trakcie trwania umowy kredytowej, a więc rata kredytu pozostanie taka sama przez cały czas trwania umowy kredytowej (stały pozostaje również całkowity koszt kredytu).

W przypadku kredytów z oprocentowaniem zmiennych, im wyższy będzie WIBOR, tym wyższe będzie oprocentowanie i większa rata (większy koszt całkowity kredytu). I odwrotnie: im niższy WIBOR, tym niższe jest oprocentowanie i mniejsza rata (mniejszy koszt całkowity kredytu).

W przypadku zmiennego oprocentowania kredytu gotówkowego, wysokość raty można przewidzieć jedynie na kilka najbliższych miesięcy. Zależy to od stawki WIBOR w umowie kredytowej. Jeżeli jest to WIBOR 3M, to zmiana wysokości raty może nastąpić co 3 miesiące.

WIBOR a kredyt gotówkowy, hipoteczny

WIBOR, jako wskaźnik referencyjny, ma kluczowe znaczenie dla kosztów obsługi kredytów gotówkowych i hipotecznych, szczególnie tych z oprocentowaniem zmiennym. Jego wartość nie jest stała, co oznacza, że wysokość comiesięcznych rat może się znacznie zmieniać w zależności od aktualnych stawek WIBOR.

W przypadku kredytów hipotecznych najczęściej stosowane są WIBOR 3M lub 6M, co oznacza, że oprocentowanie będzie aktualizowane co kwartał lub co pół roku. Z kolei dla kredytów i pożyczek gotówkowych WIBOR uzależniony jest od czasu kredytowania, co wpływa na jego wysokość i zmienność.

W Polsce, w przypadku kredytów hipotecznych, dominują te ze zmiennym oprocentowaniem. Jednak w ostatnich latach coraz większą popularnością cieszą się również kredyty hipoteczne z oprocentowaniem okresowo stałym.

Takie rozwiązanie może być korzystne dla osób, które preferują stabilność i przewidywalność kosztów związanych z kredytem. Warto zatem dokładnie analizować oferty banków i wybierać rozwiązania, które najlepiej odpowiadają indywidualnym potrzebom oraz sytuacji finansowej

Likwidacja WIBOR 2024

Zlikwidowanie wskaźnika WIBOR początkowo zaplanowano na 2025 rok, ostatecznie zostało przesunięte na koniec 2027 roku. Decyzja ta wynika z złożoności zmian, jakie muszą nastąpić w systemie bankowym, co sprawia, że proces ten wymaga czasu i szczególnej staranności.

W 2024 roku banki rozpoczęły wprowadzanie nowych produktów opartych na wskaźniku WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight), który docelowo zastąpi WIBOR i będzie stanowić podstawę do wyliczania oprocentowania kredytów.

WIRON, wcześniej znany jako WIRD (Warszawski Indeks Rynku Depozytowego), jest opracowywany na podstawie danych z transakcji overnight, co ma na celu lepsze odzwierciedlenie aktualnych warunków rynkowych.

Zmiana ta jest częścią szerszej reformy mającej na celu uproszczenie i unowocześnienie systemu finansowego w Polsce, a także dostosowanie go do wymogów europejskich. W miarę jak banki będą stopniowo eliminować WIBOR z oferty, klienci powinni być świadomi nadchodzących zmian i dostosować swoje decyzje finansowe do nowej rzeczywistości rynkowej.

Źródła i przypisy:
https://gpwbenchmark.pl.
KNF https://www.knf.gov.pl.