2024-03-16 – ostatnia aktualizacja
UOKiK wszczyna postępowania ws zmian w umowach o kredyt hipoteczny.
Jak podaje na swojej stronie Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (uokik.gov.pl) z dnia 4 listopada 2019 roku, do Urzędu docierały skargi na Getin Noble Bank (GNB) i Raiffeisen Bank International (RBI), na to, że oba banki informowały swoich klientów o jednostronnych zmianach postanowień w regulaminach stanowiących załącznik do umów o kredyt hipoteczny indeksowany i denominowany głównie do CHF (franka szwajcarskiego).
W 2016 r.klienci otrzymali listy z informacjami o nowych warunkach. Oba banki chciały wprowadzić nowe sposoby wyliczania kursów kupna i sprzedaży walut obcych. Odsyłały kredytobiorców do serwisu Reuters, dodając określony spread (GNB) czy „Indeks Marżowy Banku” (RBI).
Spread – jest to różnica pomiędzy kursem (ceną) sprzedaży a kursem (ceną) kupna walut.Tzw. „Kursy Reuters” wykorzystywane są przez banki do wyliczenia Kursów Średnich Międzybankowych.
Indeks Marżowy Banku (IMB) wykorzystany przez banki przy wyliczaniu kursów kupna i sprzedaży walut obcych.
Klienci banków postawieni pod ścianą
Prezes UOKiK, Marek Niechciał mówi, że sposób wyliczania kursów kupna i sprzedaży walut oraz inne zabezpieczenie spłaty długu to, zdaniem urzędu, istotne elementy umowy. Dodaje jednocześnie, że nie powinny być jednostronnie zmieniane w umowach zawieranych na czas oznaczony, w których dochodzi do zadłużenia się konsumentów. Klienci zostali postawieni przed wyborem: zaakceptowanie zmian lub wypowiedzenie umowy, to oznacza natychmiastową spłatę zadłużenia.
Zdaniem UOKiK, istotne warunki umów na czas oznaczony, przy których istnieje możliwość zadłużenia się konsumentów, powinny zostać zmienione wyłącznie na skutek dobrowolnego porozumienia banku i klienta. W sytuacji, kiedy konsument nie zgodziłby się na dokonanie zmian w umowie, to powinna ona być wykonywana na dotychczas ustalonych warunkach.
Przeanalizowane przez urząd zmiany, mogły mieć również wpływ na postrzeganie postanowień dotyczących zasad spłaty rat kredytów indeksowanych czy denominowanych do waluty obcej.
Według regulaminów, w sytuacji, kiedy raty kredytowe byłyby płacone przez klientów w PLN, to banki przeliczałyby je na walutę obcą według kursu sprzedaży w oparciu o swoją tabelę kursową. Tego rodzaju postanowienia są uważane przez polskie sądy za niedozwolone, m.in. dlatego, że nie wskazują zasad ustalania tych kursów przez banki.
Co zamiast Bankowego Tytułu Egzekucyjnego
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zakwestionował również działania GNB, który poinformował dodatkowo o zastąpieniu postanowień dotyczących bankowego tytułu egzekucyjnego (BTE) obowiązkiem poddania się egzekucji w trybie art. 777 kodeksu postępowania cywilnego, co mogłoby wiązać się z koniecznością zawarcia aktu notarialnego.
Zdaniem urzędu, uchylenie przez TK przepisów związanych z BTE nie daje przedsiębiorcy prawa do wdrożenia do wykonywanych umów innych form zabezpieczeń.
Bankowy Tytuł Egzekucyjny ( BTE) to tytuł uprawniający bank, po nadaniu mu klauzuli wykonalności przez sąd, do wszczęcia na jego podstawie egzekucji. Możliwość wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych dawała bankom Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku. W 2015 r. Trybunał Konstytucyjny podjął decyzję o niekonstytucyjności BTE, a następnie Sejm znowelizował Prawo bankowe, likwidując BTE.
BTE był dokumentem, którym posługiwały się wyłącznie banki. W ramach zabezpieczenia spłaty kredytu, przyjmowały od klienta oświadczenie, w którym ten dobrowolnie poddawał się egzekucji w przypadku zaprzestania spłaty długu. Banki mogły wystawić bankowy tytuł egzekucyjny i na jego podstawie dochodzić swoje roszczenia.
Zapisy Prawa bankowego dotyczącego bankowego tytułu egzekucyjnego straciły moc prawną od 27 listopada 2015 roku. Banki muszą zatem przeprowadzić postępowanie egzekucyjne w postępowaniu sądowym. Klienci wobec których BTE został wydany przed 27 listopadem 2015 r., mają prowadzone postępowanie egzekucyjne według starych przepisów.
Klauzula modyfikacyjna w umowie o kredyt hipoteczny
Zakwestionowane została przez urząd również informacja przesyłana przez Getin Noble Bank do swoich klientów o planowanym dodaniu do umów o kredyt hipoteczny klauzuli modyfikacyjnej.
Według urzędu bank nie mógł tego zrobić, ponieważ nie było ku temu umownej podstawy prawnej – podana przez GNB w wysłanej korespondencji do klientów nie istniała w umowie, gdyż miała zostać dopiero wprowadzona.
UOKiK prowadzi dodatkowo wobec ośmiu banków (w tym wobec GNB i RBI) postępowania o uznanie za niedozwolone niejasnych zasad ustalania kursów kupna i sprzedaży walut.
Działania UOKiK mogą zakończyć się nałożeniem kary finansowej do 10% obrotu banku.