Redakcja: Marek Kamiński. 2024-07-11 – ostatnia aktualizacja. Wiarygodne źródło informacji Artykuły w serwisie KredytyPorownywarka.pl są starannie opracowywane przez doświadczonych autorów, bazując na wiarygodnych źródłach. Wykorzystujemy dane z renomowanych raportów branżowych, analiz rynkowych oraz opinii ekspertów finansowych. Nasze publikacje mają charakter informacyjny i edukacyjny, nie są poradami inwestycyjnymi ani rekomendacjami finansowymi. Dążymy do dostarczania czytelnikom rzetelnej wiedzy, pomagającej w podejmowaniu świadomych decyzji finansowych..
Ta forma finansowania jest szczególnie widoczna w branży motoryzacyjnej, gdzie leasing samochodów stał się powszechną praktyką. Czym jednak dokładnie jest leasing? Jakie są jego rodzaje i czym różni się od zwykłego najmu?
W poniższym artykule przyjrzymy się podstawowym aspektom umowy leasingu, rozwiejemy wątpliwości dotyczące leasingu finansowego i operacyjnego oraz przedstawimy najważniejsze informacje, które pomogą przedsiębiorcom podjąć świadomą decyzję o wyborze tej formy finansowania.
Niezależnie od tego, czy dopiero rozważasz leasing jako opcję dla swojej firmy, czy chcesz poszerzyć swoją wiedzę na ten temat, ten krótki przewodnik dostarczy Ci podstawowych i niezbędnych informacji do zrozumienia istoty umowy leasingowej.
Umowa leasingu – co to jest?
Umowa leasingu jest formą kontraktu, która umożliwia korzystanie z określonych dóbr bez konieczności ich bezpośredniego zakupu. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca może użytkować potrzebne mu aktywa, takie jak samochody, sprzęt komputerowy czy maszyny produkcyjne, nie angażując od razu znaczących środków finansowych.
Kluczowymi stronami umowy leasingu są:
- Leasingodawca (finansujący) – podmiot, który nabywa określone dobro i udostępnia je leasingobiorcy.
- Leasingobiorca (korzystający) – przedsiębiorca, który otrzymuje prawo do korzystania z przedmiotu leasingu w zamian za regularne opłaty.
Istota umowy leasingu polega na tym, że leasingodawca kupuje konkretny przedmiot od sprzedawcy, a następnie oddaje go do użytkowania leasingobiorcy za ustalonym wynagrodzeniem. To wynagrodzenie jest najczęściej rozłożone na raty, co pozwala przedsiębiorcy na stopniowe pokrywanie kosztów związanych z użytkowaniem danego dobra.
Warto podkreślić, że leasing stanowi formę zewnętrznego finansowania, która umożliwia przedsiębiorcom dostęp do niezbędnych zasobów bez konieczności angażowania znaczącego kapitału na początku. Dzięki temu firmy mogą efektywniej zarządzać swoją płynnością finansową, pokrywając koszty leasingu z bieżących przychodów.
Umowa leasingu jest regulowana przez Kodeks cywilny (Art. 709 [1])1, co zapewnia jasne ramy prawne dla tego typu transakcji. Elastyczność tej formy finansowania sprawia, że jest ona atrakcyjna dla firm różnej wielkości i z różnych branż, umożliwiając im rozwój i modernizację bez nadmiernego obciążania budżetu.
Główne cechy umowy leasingowej
Umowa leasingowa to specyficzny rodzaj umowy, który charakteryzuje się kilkoma kluczowymi cechami:
- Przedmiot leasingu. Przedmiotem umowy leasingu mogą być zarówno zbiory rzeczy, ruchomości, np. wszelkiego rodzaju pojazdy, jak i nieruchomości. Przedmiotem świadczenia finansującego nie mogą być:
dobra niematerialne, prawa, przedsiębiorstwo (art. 551 k.c.), gospodarstwo rolne (art. 553 k.c.), części składowe rzeczy (art. 47 § 1 k.c.). - Forma i czas trwania umowy. Umowa leasingu musi być zawarta na czas oznaczony i w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Jeśli leasing dotyczy nieruchomości i przewiduje przejście własności na leasingobiorcę, umowa powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego, przynajmniej w zakresie opcji własnościowej.
- Własność przedmiotu leasingu. Przez cały czas trwania umowy właścicielem przedmiotu leasingu pozostaje leasingodawca. Leasingobiorca ma jedynie prawo do użytkowania przedmiotu, ale nie do zmian lub jego modyfikacji.
- Obowiązki leasingobiorcy. Leasingobiorca jest zobowiązany do utrzymywania przedmiotu leasingu w należytym stanie technicznym. Oznacza to, że ponosi koszty konserwacji, napraw i przeglądów.
- Konsekwencje szkody całkowitej. W przypadku szkody całkowitej, np. gdy naprawa leasingowanego samochodu jest nieopłacalna ekonomicznie, odszkodowanie z ubezpieczenia przysługuje leasingodawcy. Umowa leasingu w takiej sytuacji kończy się, a leasingodawca może żądać zapłaty wszystkich przyszłych, niezapłaconych rat leasingowych.
Te cechy definiują podstawowe zasady i obowiązki obu stron umowy leasingowej, wpływając na ich prawa i zobowiązania przez cały okres trwania umowy.
Leasing a najem długoterminowy i sprzedaż na raty
Leasing, najem długoterminowy i sprzedaż na raty to popularne formy finansowania, które mają zarówno podobieństwa, jak i kluczowe różnice.
Leasing a najem długoterminowy
Leasing pod wieloma względami przypomina najem długoterminowy. Oba te rozwiązania wymagają od użytkownika regularnych opłat za korzystanie z przedmiotu. W przypadku najmu długoterminowego jest to czynsz, natomiast w leasingu opłaca się raty leasingowe.
Przedmiot pozostaje własnością leasingodawcy lub wynajmującego przez cały okres umowy, a użytkownik ma prawo do jego użytkowania.
Kluczowe różnice między leasingiem a najmem długoterminowym to:
- Opłata wstępna. Przy leasingu często wymagana jest opłata wstępna, natomiast w najmie długoterminowym nie zawsze jest ona konieczna.
- Opcja wykupu. Leasing często daje możliwość wykupu przedmiotu po zakończeniu umowy. Coraz więcej umów najmu długoterminowego również wprowadza taką opcję, ale nie jest to standardem.
Leasing a sprzedaż na raty
Leasing i sprzedaż na raty również mają pewne cechy wspólne. W obu przypadkach użytkownik spłaca wartość przedmiotu w ratach. Cena lub wynagrodzenie jest znane z góry i podzielone na okresowe płatności.
Główne różnice między leasingiem a sprzedażą na raty to:
Przejście własności. W przypadku sprzedaży na raty użytkownik staje się właścicielem przedmiotu od razu po zawarciu umowy, mimo że spłaca cenę w ratach. Natomiast w leasingu użytkownik ma możliwość wykupu przedmiotu dopiero po zakończeniu umowy.Struktura własności. W leasingu, przez cały okres trwania umowy, właścicielem przedmiotu jest leasingodawca, co wpływa na sposób użytkowania i odpowiedzialność za przedmiot.
Rozumienie tych różnic i podobieństw może pomóc w wyborze odpowiedniej formy finansowania w zależności od indywidualnych potrzeb i sytuacji finansowej.
Rodzaje leasingów
Leasing, jako elastyczna forma finansowania, oferuje przedsiębiorcom różnorodne opcje dostosowane do ich potrzeb biznesowych. Dwa główne typy leasingu to operacyjny i finansowy, każdy z własnymi cechami charakterystycznymi i korzyściami podatkowymi.
Leasing operacyjny pozwala na użytkowanie środka trwałego bez konieczności jego zakupu. W tym modelu, przedmiot leasingu pozostaje w ewidencji finansującego, który dokonuje odpisów amortyzacyjnych.
Leasingobiorca ponosi koszty eksploatacji, takie jak ubezpieczenie czy naprawy, ale może zaliczyć raty leasingowe do kosztów uzyskania przychodu.
To rozwiązanie jest szczególnie atrakcyjne dla firm poszukujących optymalizacji podatkowej, gdyż umożliwia odliczenie podatku VAT (23%) od każdej raty. Warto zauważyć, że minimalny okres trwania umowy leasingu operacyjnego jest regulowany prawnie i zależy od rodzaju przedmiotu – przykładowo, dla samochodów osobowych wynosi on 2 lata.
Z kolei leasing finansowy charakteryzuje się tym, że leasingowany przedmiot wchodzi do ewidencji środków trwałych leasingobiorcy. To on dokonuje odpisów amortyzacyjnych, choć do kosztów uzyskania przychodu może zaliczyć jedynie część odsetkową rat. Ten typ leasingu często zawiera klauzule o automatycznym przeniesieniu własności po zakończeniu umowy. Pod względem podatkowym, VAT naliczany jest według stawki właściwej dla przedmiotu leasingu i płatny z góry za cały okres umowy.
Wybór między leasingiem operacyjnym a finansowym zależy od indywidualnej sytuacji przedsiębiorstwa, jego strategii podatkowej oraz planów dotyczących użytkowania i ewentualnego nabycia leasingowanego przedmiotu. Każda z tych form ma swoje zalety, które mogą być kluczowe dla rozwoju i efektywności finansowej firmy.
Charakter prawny umowy leasingu
Umowa leasingu, będąc istotnym narzędziem w obrocie gospodarczym, charakteryzuje się złożoną naturą prawną, łączącą w sobie cechy różnych typów umów. Jej specyfika wynika z ewolucji praktyki biznesowej i potrzeb rynku, co znalazło odzwierciedlenie w regulacjach prawnych.
Przede wszystkim, leasing jest umową nazwaną, co oznacza, że jej kluczowe elementy (essentialia negotii) są zdefiniowane w Kodeksie cywilnym. Umiejscowienie przepisów o leasingu tuż po regulacjach dotyczących najmu i dzierżawy podkreśla jej charakter jako szczególnego rodzaju umowy o korzystanie z rzeczy. Elastyczność tej formy kontraktowej zapewniają przepisy o charakterze dyspozytywnym, pozwalające stronom na dostosowanie umowy do indywidualnych potrzeb.
Konsensualność umowy leasingu przejawia się w tym, że do jej zawarcia wystarczą zgodne oświadczenia woli stron, bez konieczności fizycznego przekazania przedmiotu. Ta cecha ułatwia szybkie nawiązywanie stosunków leasingowych, co jest kluczowe w dynamicznym środowisku biznesowym.
Odpłatność i wzajemność to kolejne istotne cechy umowy leasingu. Leasingobiorca uzyskuje korzyść majątkową w postaci możliwości korzystania z przedmiotu leasingu, w zamian uiszczając raty leasingowe. Ta wymiana świadczeń podkreśla równowagę interesów obu stron.
Dwustronnie zobowiązujący charakter umowy leasingu oznacza, że każda ze stron jest jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem drugiej strony. Ta cecha wymaga od partnerów biznesowych wzajemnego zaufania i rzetelności w wykonywaniu zobowiązań.
Terminowość umowy leasingu pozwala na precyzyjne planowanie finansowe i gospodarcze, co jest kluczowe dla przedsiębiorców. Handlowy aspekt umowy, wymagający, aby przynajmniej jedna ze stron prowadziła działalność gospodarczą, podkreśla jej znaczenie w profesjonalnym obrocie.
Warto zauważyć empiryczny rodowód umowy leasingu, która wykształciła się w praktyce obrotu gospodarczego. Ta geneza sprawia, że leasing łączy w sobie cechy różnych typów umów, co czyni go niezwykle elastycznym narzędziem finansowania działalności gospodarczej, dostosowanym do realiów współczesnego biznesu.
Umowa leasingu – podstawowe pojęcia
Przy podpisywaniu umowy leasingu, spotkamy się z następującymi pojęciami:
Czynsz inicjalny – jest to wpłaty początkowa lub inaczej udział własny. Czynsz inicjalny stanowi początkową wpłatę, która musi wnieść leasingobiorca, płatny jest z góry w trakcie zawierania umowy leasingu.
Czynsz leasingowy – inaczej rata leasingowa (podobnie jak rata kredytowa), płatna każdego miesiąca. Płacona jest leasingodawcy, za możliwość korzystania z leasingowanego przedmiotu.
Dostawca środka trwałego – jest to podmiot gospodarczy, od którego firma leasingowa nabywa środek trwały (przedmiot leasingu). Może to być np. dealer samochodowy.
Finansujący (poprzednio leasingodawca), czyli podmiot prowadzący przedsiębiorstwo (K.C. art. 431), osoby fizyczne i prawne, podmiot ustawowy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie zawierania umów leasingowych we własnym imieniu, zarobkowo i w sposób ciągły.
Harmonogram spłat – otrzymuje go leasingobiorca, w którym są określone terminy rat oraz wysokość opłat, które ponosi leasingobiorca już po zawarciu umowy.
Hipotetyczna wartość netto – ma ono znaczenie podstawowe przy ustaleniu ceny wykupu środka trwałego. Jest to zatem wartość początkowa leasingowanego przedmiotu. Jest ona pomniejszona o odpisy amortyzacyjne. Odpisy amortyzacyjne są wyliczone zgodnie z amortyzacją degresywną (współczynnik 3).
Korzystający z leasingu (korzystający – dawniej leasingobiorca) – obejmuje wszystkie podmioty prawne, które chcą używać rzeczy (używać rzeczy i pobierać z niej pożytki). Jeżeli korzystający to przedsiębiorca, wówczas jest to obrót profesjonalny.
Limit leasingowy – zwana również linią leasingową, jest wynikiem analizy przeprowadzonej przez firmę leasingową, a dotyczy potrzeb klienta. Pozwala na ustalenie maksymalnej kwoty możliwej do zaangażowania w konkretną firmę. Limit jest ustalany na określony czas, w którym to firma (leasingobiorca) może nabyć określony wcześniej przedmiot.
Do należności leasingowych wliczane są opłaty, jakie ponosi firma korzystająca z leasingu. Można wymienić między innymi: wpłata początkowa, opłata leasingowa i manipulacyjna, odsetki, prowizja, depozyt zabezpieczający, składka ubezpieczeniowa, refundacja podatku od środków transportu, koszty windykacji i monitoringu.
Źródła:
1 Kodeks cywilny https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640160093.
2 Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19910800350/U/D19910350Lj.pdf.