Redakcja: Marek Kamiński. 2024-08-22 – ostatnia aktualizacja. Wiarygodne źródło informacji Artykuły w serwisie KredytyPorownywarka.pl są starannie opracowywane przez doświadczonych autorów, bazując na wiarygodnych źródłach. Wykorzystujemy dane z renomowanych raportów branżowych, analiz rynkowych oraz opinii ekspertów finansowych. Nasze publikacje mają charakter informacyjny i edukacyjny, nie są poradami inwestycyjnymi ani rekomendacjami finansowymi. Dążymy do dostarczania czytelnikom rzetelnej wiedzy, pomagającej w podejmowaniu świadomych decyzji finansowych..
Rodzaje rat kredytowych – jest to kluczowe znaczenie przy regulowaniu zobowiązania, ale i również dla całkowitego kosztu kredytu.
- Raty malejące wiążą się z wyższymi opłatami odsetkowymi na początku, ale stopniowo maleją. Koszt odsetkowy kredytu, a tym samym i koszt całkowity jest mniejszy.
- Raty równe (annuitetowe, stałe lub uśrednione) utrzymują stały poziom przez cały okres spłaty. Koszt odsetkowy jest większy niż przy spłacie w ratach stałych.
Wybór pomiędzy ratami malejącymi a stałymi zależy głównie od indywidualnej sytuacji finansowej i preferencji kredytobiorcy.
Omawiane rodzaje rat kredytowych obowiązują przy wszystkich kredytach i pożyczkach bankowych:
- Gotówka na dowolny cel: Oferty i propozycje kredytów i pożyczek gotówkowych.
- Konsolidacja kredytów i pożyczek: Kredyty konsolidacyjne.
- Hipoteczno-mieszkaniowe: Kredyty hipoteczne.
Z czego składa się rata kredytowa?
Aby zrozumieć różnice pomiędzy tymi dwoma ratami, to warto jest się przyjrzeć dwóm elementom, z których składa się każda rata: z części kapitałowej i odsetkowej.
- Część kapitałowa to spłata części kwoty pożyczonej od banku, czyli kapitału.
- Część odsetkowa raty to należne bankowi wynagrodzenie w postaci odsetek – wysokość uzależniona jest od oprocentowania i czasu trwania kredytu.
Rodzaje rat kredytowych
W zależności od proporcji części kapitałowej i odsetkowej rozróżniamy:
- raty stałe – nazywane również ratami annuitetowymi, równymi lub uśrednionymi,
- malejące.
Raty malejące i równe stanowią dwie odmienne metody spłaty zobowiązań bankowych, począwszy od kredytów gotówkowych, a kończąc na hipotecznych. Ta zasadnicze różnice w sposobie naliczania odsetek, mogą przynieść kredytobiorcom określone korzyści, zwłaszcza wówczas, kiedy jest to duże i długoterminowe zobowiązania. Aby jednak dokonać optymalnego wyboru pomiędzy tymi wariantami, konieczne jest uwzględnienie własnych preferencji, ale i również możliwości finansowych.
Rata równa – stała przez cały okres kredytowania
Raty równe są inaczej nazywane annuitetowymi lub stałymi. W przypadku rat stałych, przez cały okres spłaty kredytu, pozostają one na takim samym poziomie. W tym przypadku część kapitałowa z każdą ratą systematycznie wzrasta.
Wartość raty jest wyliczana na podstawie wartości kapitału i odsetek należnych za cały okres kredytowania, a rata na na samym początku kredytowania składa się przede wszystkim z części odsetkowej.
W początkowym okresie spłacania kredytu, większą częścią raty stanowią odsetki, a mniejszą częścią jest kapitał. Dopiero pod koniec spłaty ten mechanizm jest odwrócony i na większą część raty składa się kapitał, a mniejszą są odsetki.
Rata równa w przykładzie – 5000 zł na 12 rat
Przykład harmonogramu spłaty kredytu w wysokości 5000 zł z ratami stałymi. Oprocentowanie nominalne w skali roku 11,00%:
| Nr raty | Wysokość zadłużenia | Rata | Część kapitałowa | Część odsetkowa |
|---|---|---|---|---|
| 1. | 5 000,00 | 441,91 | 396,07 | 45,83 |
| 2. | 4 603,93 | 441,91 | 399,71 | 42,20 |
| 3. | 4 204,22 | 441,91 | 403,37 | 38,54 |
| 4. | 3 800,85 | 441,91 | 407,07 | 34,84 |
| 5. | 3 393,78 | 441,91 | 410,80 | 31,11 |
| 6. | 2 982,98 | 441,91 | 414,56 | 27,34 |
| 7. | 2 568,42 | 441,91 | 418,36 | 23,54 |
| 8. | 2 150,06 | 441,91 | 422,20 | 19,71 |
| 9. | 1 727,86 | 441,91 | 426,07 | 15,84 |
| 10. | 1 301,79 | 441,91 | 429,98 | 11,93 |
| 11. | 871,81 | 441,91 | 433,92 | 7,99 |
| 12. | 437,89 | 441,91 | 437,89 | 4,01 |
Suma zapłaconych odsetek: 302,90 zł.
Wady i zalety raty stałej
Raty równe są bardziej popularne i tym samym są wybierane przez zdecydowaną większość kredytobiorców. O tym, jakie są podstawowe zalety i wady raty stałej, zostały przedstawione w poniższym zestawieniu.
Zalety raty stałej:
- Zdecydowanie łatwiej jest zaplanować domowy budżet, znają wysokość miesięcznej płatności.
- W początkowym okresie spłaty rata stała jest niższa w porównaniu do raty malejącej.
- Przy racie stałej można uzyskać większą zdolność kredytową, co jest bardzo istotne w sytuacji, kiedy ubiegasz się o kredyt hipoteczny.
Wady raty stałej:
- Wyższy koszt odsetkowy – więcej zapłacimy za kredyt.
Na czym polegają raty malejące?
Jak sama nazwa wskazuje, raty maleją wraz z kolejnym miesiącem okresu kredytowania. W odróżnieniu od rat stałych, część kapitałowa przez cały czas kredytowania jest niezmienna, w przeciwieństwie do części odsetkowej, która maleje na przestrzeni kolejnych spłat.
Najistotniejsze jest to, że rata jest najwyższa na samym początku spłaty kredytu, ale później – z każdą kolejną zapłaconą ratą – zmniejsza się jej wysokość. Wynika to z prostej przyczyny: wybierając raty malejące kapitał spłacany jest szybciej, w to oznacza, że odsetki naliczane są co miesiąc, od niższej kwoty.
Rata malejąca w przykładzie – 5000 zł na 12 rat
Spłata kredytu na 5000 zł dla raty malejącej. Okres kredytowania również wynosi 12 miesięcy, a RSO kredyt wynosi 11%:
| Nr raty | Wysokość zadłużenia | Rata | Część kapitałowa | Część odsetkowa |
|---|---|---|---|---|
| 1. | 5 000,00 | 462,50 | 416,67 | 45,83 |
| 2. | 4 583,33 | 458,68 | 416,67 | 42,01 |
| 3. | 4 166,67 | 454,86 | 416,67 | 38,19 |
| 4. | 3 750,00 | 451,04 | 416,67 | 34,38 |
| 5. | 3 333,33 | 447,22 | 416,67 | 30,56 |
| 6. | 2 916,67 | 443,40 | 416,67 | 26,74 |
| 7. | 2 500,00 | 439,58 | 416,67 | 22,92 |
| 8. | 2 083,33 | 435,76 | 416,67 | 19,10 |
| 9. | 1 666,67 | 431,94 | 416,67 | 15,28 |
| 10. | 1 250,00 | 428,13 | 416,67 | 11,46 |
| 11. | 833,33 | 424,31 | 416,67 | 7,64 |
| 12. | 416,67 | 420,49 | 416,67 | 3,82 |
Suma zapłaconych odsetek: 297,92 zł.
Jakie są zalety i wady rat malejących?
Czy wybór raty malejącej przy spłacie kredytu, to dobre rozwiązanie? Jak to bywa przy kredytach, nie ma jednej odpowiedzi dla wszystkich potencjalnych kredytobiorców. Uzależnione jest to od sytuacji kredytobiorcy i tego, co chciałby uzyskać – tańszy kredyt czy mniejsze raty?
Wady rat malejących:
- Wymagają wysokiej zdolności kredytowej – wliczana do oceny jest pierwsza rata.
- Początkowe wysokie raty mogą być obciążeniem dla kredytobiorcy.
- Trudniej jest zaplanować stabilny budżet z dynamicznymi ratami.
Zalety rat malejących:
- Niższy koszt odsetkowy, a tym samym i niższy koszt całkowity kredytu.
- Raty zmniejszają się z każdym kolejnym miesiącem, aż w końcu są mniejsze od rat stałych.
Co lepsze raty stałe czy malejące?
Przy wyborze raty można zastosować dwa kryteria:
- kosztowe lub
- wygodę w spłacie.
Uwzględniając koszty kredytowe, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem są raty malejące. W tym przypadku zapłacimy mniejsze odsetki i kredyt będzie tańszy. Im większa jest pożyczona kwota i dłuższy czas kredytowania, tym oszczędności będą bardziej zauważalne.
Wybierając jednak ten system rat należy uwzględnić fakt, wymaganej większej zdolności kredytowej (ze względu na najwyższą pierwszą ratę).
Rozpatrując jednak wygodę spłaty zobowiązania, to lepszy jest wybór raty stałej. Są nie tylko wygodniejsze z punktu widzenia zarządzania wydatkami, czy możliwości ustawienia stałego przelewu na rachunku bankowym, ale i wymagana zdolność kredytowa jest znacznie mniejsza.
Wybór systemu rat jest sprawą indywidualną, ale warto wcześniej zastanowić się, która opcja będzie z naszego punktu widzenia bardziej optymalną.
Korzyści z rat malejących są widoczne dopiero po pewnym czasie i dlatego musimy dobrze przeanalizować czy nasz domowy budżet poradzi sobie z większymi początkowymi obciążeniami (perspektywa kilku lub kilkunastu miesięcy).
Jest to bardzo korzystne rozwiązanie, ale należy jednak zwrócić uwagę, że wybierając raty malejące, początkowe raty są wyższe niż te, które spłacane byłby w systemie rat stałych.
Raty stałe czy malejące? Różnice w ratach i kosztach
Zasadnicze różnice pomiędzy wysokością rat stałych i zmiennych dobrze jest widoczna dla „dużych” kredytów z długim okresem kredytowania.
Dla kredytu gotówkowego na 100 tysięcy zł na 10 lat (120 miesięcznych rat) z oprocentowaniem nominalnym w wysokości 11,00% w skali roku (i jest to jedyny koszt kredytu) wyliczenia dla wybranych rat prezentują się następująco:
| Nr raty | Rata stała | Rata malejąca |
|---|---|---|
| 1. | 1 377,50 zł | 1 750,00 zł |
| 30. | 1 377,50 zł | 1 528,47 zł |
| 60. | 1 377,50 zł | 1 299,31 zł |
| 90. | 1 377,50 zł | 1 070,14 zł |
| 120. | 1 377,50 zł | 840,97 zł |
| Koszt odsetkowy | 65 300,01 zł | 55 458,33 zł |
Kredyt hipoteczny – różnica w racie i kosztach
Zasadnicze różnice pomiędzy wysokością rat stałych i zmiennych dobrze jest widoczna dla „dużych” kredytów z długim okresem kredytowania.
Sprawdźmy również przykładową wysokość rat równych i malejących oraz kosztów odsetkowych dla kredytu hipotecznego w wysokości 416 500 zł na 25 lat (300 miesięcznych rat kredytowych) 1. Oprocentowanie kredytu – 7,90%.
Jak wynika z obliczeń, przez cały okres kredytowania klient będzie płacił ratę w wysokości 3 153 zł. Suma odsetek wynosi 546 140,16 zł, jest zatem zdecydowanie wyższa niż w poprzednim przykładzie kredytu hipotecznego z ratami malejącymi – gdzie odsetki wynosiły 413 875 zł. Różnica jest znaczna – to ok. 132 tys. zł.
| Nr raty | Rata stała | Rata malejąca |
|---|---|---|
| 1. | 3 187,07 zł | 4 130,29 zł |
| 50. | 3 187,07 zł | 3 682,44 zł |
| 100. | 3 187,07 zł | 3 225,45 zł |
| 150. | 3 187,07 zł | 2 768,45 zł |
| 200. | 3 187,07 zł | 2 311,46 zł |
| 250. | 3 187,07 zł | 1 854,47 zł |
| 300. | 3 187,07 zł | 1 397,47 zł |
| Koszt odsetkowy | 539 621,74 zł | 412 664,73 zł |
Różnice są znaczące i co do wysokości raty, jak i do kosztów całkowitych. Rata malejąca stanie się mniejsza od raty stałej po ponad 8 lat spłaty, ale za to koszt odsetkowy będzie blisko 130 tysięcy złoty mniejszy.
Raty kredytu malejące czy równe, czyli każdy kij ma dwa końce
Bardzo często korzyści z mniejszych kosztów odsetkowych nie mogą być zrekompensowane przez początkowe wyższe raty. Przy stałych ratach jest łatwej zaplanować domowy budżet, a poza tym raty malejące wymagają większej zdolności kredytowej, bo do jej wyliczenia przyjmuje się ratę najwyższą (pierwszą). A to oznacza, że bez odpowiednio wysokiej zdolności kredytowej będziemy musieli zmniejszyć wysokość kredytu lub wydłużyć czas spłaty.
Kiedy warto zdecydować się na raty malejące? Może zostaniesz zaskoczony, ale nie wybierając kredyt hipoteczny! Właśnie z tych przyczyn, które zostały przedstawione powyżej. Dodatkowo należy wziąć pod uwagę, że:
- kredyty hipoteczne są zaciągane na dłuższy czas i na większą kwotę niż 100 tys. zł (średni kredyt hipoteczny przekracza 400 tys. zł),
- w miesiącach po zakupie mieszkania czy domu rosną również potrzeby finansowe związane np. z remontem, kupnem nowych mebli czy urządzeniem nieruchomości.
Na raty malejące warto zdecydować się wówczas, kiedy mamy odpowiednio wysoką zdolność kredytową, jak również w sytuacji, kiedy przewidujesz możliwość wcześniejszej spłaty zobowiązania.
Raty stałe okazują się korzystniejsze w przypadku niewielkich kwot kredytowych i krótkiego okresu kredytowania (patrz: przykład powyżej). Wówczas mniej widoczne są różnice pomiędzy ratami stałymi i malejącymi. Raty stałe są również często wybierane przy konsolidacji kredytowej.
Raty równe czy malejące – które rozwiązanie bardziej się opłaca?
Wybór między ratami równymi a malejącymi przy spłacaniu kredytu ma znaczący wpływ na całkowity koszt zobowiązania. Raty równe charakteryzują się stałą wysokością przez cały okres spłaty, ale wiążą się one z wyższymi kosztami odsetkowymi. Raty malejące rozpoczynają się od wyższych kwot, stopniowo zmniejszając się wraz z upływem czasu. Dzięki czemu można zaoszczędzić na kosztach odsetkowych.
Raty równe czy malejące? Które będą lepsze, gdy planujemy nadpłatę kredytu?
Gdy zamierzamy dokonywać nadpłat, korzystniejszym wyborem okazują się raty równe. Dzięki ich stałej wysokości, dodatkowe wpłaty będą skutecznie obniżać wysokość odsetek, pozwalając na większe oszczędności w porównaniu do rat malejących.
Warto zauważyć, że w przypadku rat równych, większa część rat na początku regulowanego zobowiązania jest przeznaczana na spłatę odsetek. Nadpłaty zatem zmniejszają pozostały kapitał do zapłacenia, tym samym redukując koszty odsetkowe w kolejnych ratach.
Lepsze raty równe czy malejące, kiedy planujemy wcześniejszą spłatę kredytu?
Jeśli planujemy wcześniejszą spłatę kredytu, korzystniejszym rozwiązaniem będą raty malejące. W tym rodzaju rat, w początkowym okresie spłaty, większa jej część przeznaczana jest na spłatę kapitału, a mniejsza na odsetki. Dzięki temu, przy wcześniejszej spłacie kredytu, do spłacenia pozostanie mniej kapitału niż w przypadku rat równych.
Czy rata stała chroni przed wzrostem stóp procentowych?
Żaden rodzaje rat kredytowych nie chronią przed wzrostem stóp procentowych. Takim „bezpiecznikiem” jest jedynie wybranie kredytu ze stałym oprocentowaniem.
Należy jednak zauważyć, że w przypadku wzrostu stóp procentowych, to spłacając kredyt w ratach malejących bardziej to odczujemy, zwłaszcza, jeżeli jest to początek spłaty.
Raty równe i malejące – jaka jest najlepsza opcja spłaty kredytu?
Co jest lepsze – raty równe czy malejące? Nie ma jasnej odpowiedzi ogólnej dla wszystkich kredytobiorców. Warto jednak przeanalizować swoje finanse, możliwości spłaty, jak również uwzględnić swoją zdolność kredytową. Zastanów się, czy bardziej zależy Tobie na jak najmniejszym koszcie kredytu czy na stabilnej spłacie?
Jak widać, zarówno raty malejące i stałe mają swoje wady i zalety. Zanim zdecydujesz się na konkretny wybór rat, pamiętaj również o sprawdzeniu pozostałych elementów, które wpływają na całkowity koszt kredytu, takie jak oprocentowanie, dodatkowe opłaty, prowizje czy ubezpieczenie.
Nie zapomnij o dokładnym przeczytaniu zaproponowanej umowy kredytowej, a jeżeli pojawią się jakiekolwiek wątpliwości, zapytaj lub skonsultujmy z pracownikiem banku.
Najczęściej zadawane pytania:
Czy można zamienić raty malejące na stałe?
Tak, istnieje możliwość zamiany rat malejących na stałe w trakcie spłaty kredytu. Wiele banków oferuje taką opcję, ale należy spodziewać się w tym przypadku opłat.
Zamiana rat malejących na stałe może być korzystna w początkowym okresie spłaty, kiedy sytuacja finansowa kredytobiorcy uległa zmianie na gorsze i stałe, i do tego niższe raty, będą dla niego bardziej dogodne.
Czy można zamienić raty stałe na malejące
Zamiana rat stałych na malejące jest możliwa, ale należy liczyć się z dodatkowymi kosztami pobieranymi przez bank. Zamiana rat stałych na malejące może być korzystna, jeśli sytuacja finansowa kredytobiorcy w początkowym okresie spłaty kredytu uległa poprawie i jest on w stanie obsługiwać wyższe raty przez pewien czas.
Decyzja ta powinna być przemyślana i dostosowana do indywidualnej sytuacji finansowej kredytobiorcy.
Jak wyliczane są raty malejące?
Raty malejące są wyliczane w następujący sposób:
- Kwota kredytu jest dzielona na równe części kapitałowe. Będą one spłacane co miesiąc przez cały okres kredytowania i są oczywiście wliczone do raty kredytu.
- Do każdej miesięcznej części kapitałowej dodawane są odsetki naliczane od pozostałego do spłaty kapitału. W ten sposób zostaje wyliczona rata.
- W rezultacie, na początku okresu kredytowania raty są wyższe, ponieważ większą część stanowią odsetki naliczane od pełnej kwoty kredytu.
- Wraz ze spłatą kolejnych rat kapitałowych, pozostały do spłaty kapitał jest coraz mniejszy, a tym samym maleje również część odsetkowa rat.
- Pod koniec okresu kredytowania, raty są najniższe, ponieważ składają się głównie z małych części kapitałowych, a część odsetkowa jest naliczana tylko od niewielkiej pozostałej kwoty.
Czy przy kredycie gotówkowym można wybrać raty równe lub malejące?
Tak, oczywiście. Wybierając kredyt czy pożyczkę gotówkową, możemy zadecydować czy zobowiązanie będziemy spłacać w ratach równych czy malejących.
Jaka jest całkowita wysokość odsetek dla rat równych i malejących?
Całkowita wysokość odsetek dla rat równych jest większa niż rat malejących. Oznacza to zatem, że koszt odsetkowy, a tym samym koszt całkowity kredytu jest mniejszy, jeżeli wybrane zostaną raty malejące.
Dlaczego większość osób decyduje się na raty równe?
Większość osób decyduje się na raty równe, głównie z powodu stałych i przewidywalnych obciążeń w domowym budżecie. Ponieważ raty równe pozostają na tym samym poziomie przez cały okres kredytowania, to i znacznie łatwiej jest zaplanować wydatki i zarządzać finansami.
Dodatkowo, ponieważ raty równe są niższe od początkowych rat malejących, to takie rozwiązanie może być bardziej korzystne dla osób o mniejszym dochodzie lub mniejszej zdolności kredytowej.
Źródła i przypisy:
1 Według newslettera kredytowego BIK, średnia wysokość wnioskowanego kredytu mieszkaniowego w lipcu 2024 r wyniosła nieco ponad 435 tysięcy złotych: https://media.bik.pl/informacje-prasowe/838557/pierwszy-od-czternastu-miesiecy-ujemny-odczyt-bik-indeksu-popytu-na-kredyty-mieszkaniowe?.