Redakcja: Marek Kamiński. 2024-06-13 – ostatnia aktualizacja. Wiarygodne źródło informacji Artykuły w serwisie KredytyPorownywarka.pl są starannie opracowywane przez doświadczonych autorów, bazując na wiarygodnych źródłach. Wykorzystujemy dane z renomowanych raportów branżowych, analiz rynkowych oraz opinii ekspertów finansowych. Nasze publikacje mają charakter informacyjny i edukacyjny, nie są poradami inwestycyjnymi ani rekomendacjami finansowymi. Dążymy do dostarczania czytelnikom rzetelnej wiedzy, pomagającej w podejmowaniu świadomych decyzji finansowych..
W kwestii spłaty zobowiązania instytucje finansowe podchodzą bardzo elastycznie i pozwalają na dopasowanie warunków do indywidualnych możliwości kredytobiorcy. Warto zatem dokładnie dowiedzieć się od czego zależy wysokość ustalonej raty, ale i jakie są rodzaje, aby podjąć bardziej świadomą decyzję. Zrozumienie, co to jest rata kredytu i jakie czynniki wpływają na jej wysokość, przyda się również na przyszłość, przy zaciąganiu kolejnego zobowiązania.
Czym jest rata kredytu?
Rata kredytu to regularnie powtarzająca się kwota, jaką co miesiąc musimy przekazać instytucji finansowej, bankowi lub firmie pożyczkowej (w tym przypadku dotyczy to pożyczki gotówkowej) w związku z zaciągniętym zobowiązaniem.
Jej wysokość składa się z części pożyczonego kapitału oraz części odsetkowej. Wysokość raty może być również powiększona np. o określoną część wykupionej składki ubezpieczeniowej czy naliczonej prowizji.
Co składa się na ratę kredytu?
Rata każdego kredytu składa się z dwóch części:
- część kapitałowa (rata kapitałowa), stanowiąca część pożyczonego kapitału,
- część odsetkowa (rata odsetkowa), która wynika z ustalonego z oprocentowania nominalnego.
Co to oznacza, że rata wynosi 0 procent? Czy w takiej sytuacji nie płacimy rat? Nie, raty zostaną oczywiście naliczone, ale nie będzie wyliczana część odsetkowa. Jeżeli korzystasz z kredytu ratalnego z taką opcją (tzw. raty 0%) lub z pożyczki gotówkowej online w promocji w firmie pożyczkowej, to nie zapłacisz odsetek i oddajesz tyle, ile pożyczyłeś.
Jakie są rodzaje rat kredytu?
Niezależnie od rodzaju kredytu bankowego lub pożyczki niebankowej, instytucje finansowe umożliwiają spłatę zobowiązań, albo w ratach równych (stałe, annuitetowe), albo w ratach malejących.
Raty równe charakteryzują się niezmieniającą się wysokością przez cały okres kredytowania. Oznacza to, że co miesiąc będziemy regulować taką samą kwotę. Choć suma rat równych nie zmienia się, ich poszczególne składowe już tak – część kapitałowa stopniowo rośnie, podczas gdy odsetkowa maleje wraz z upływem czasu.
| Miesiąc | Zadłużenie (zł) | Rata | Część kapitałowa (zł) | Część odsetkowa (zł) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 5000 | 358,27 zł | 312,48 | 45,79 |
| 2 | 4687,52 | 358,27 zł | 315,35 | 42,93 |
| 3 | 4372,17 | 358,27 zł | 318,23 | 40,04 |
| 4 | 4053,94 | 358,27 zł | 321,15 | 37,13 |
| 5 | 3732,79 | 358,27 zł | 324,09 | 34,19 |
| 6 | 3408,7 | 358,27 zł | 327,06 | 31,22 |
| 7 | 3081,65 | 358,27 zł | 330,05 | 28,22 |
| 8 | 2751,59 | 358,27 zł | 333,07 | 25,2 |
| 9 | 2418,52 | 358,27 zł | 336,13 | 22,15 |
| 10 | 2082,39 | 358,27 zł | 339,2 | 19,07 |
| 11 | 1743,19 | 358,27 zł | 342,31 | 15,96 |
| 12 | 1400,88 | 358,27 zł | 345,45 | 12,83 |
| 13 | 1055,43 | 358,27 zł | 348,61 | 9,67 |
| 14 | 706,83 | 358,27 zł | 351,8 | 6,47 |
| 15 | 355,02 | 358,27 zł | 355,02 | 3,25 |
Z kolei raty malejące, jak sama nazwa wskazuje, ulegają stopniowemu obniżaniu. Każda kolejna rata jest niższa od poprzedniej. W tym wariancie spłata składa się ze stałej części kapitałowej i malejącej części odsetkowej. Skutkuje to wyższymi ratami na początku okresu kredytowania, ale również szybszą spłatą samego kapitału.
| Miesiąc | Zadłużenie (zł) | Rata (zł) | Część kapitałowa | Część odsetkowa (zł) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 5000 | 379,13 | 333,33 zł | 45,79 |
| 2 | 4666,67 | 376,07 | 333,33 zł | 42,74 |
| 3 | 4333,33 | 373,02 | 333,33 zł | 39,69 |
| 4 | 4000 | 369,97 | 333,33 zł | 36,63 |
| 5 | 3666,67 | 366,91 | 333,33 zł | 33,58 |
| 6 | 3333,33 | 363,86 | 333,33 zł | 30,53 |
| 7 | 3000 | 360,81 | 333,33 zł | 27,48 |
| 8 | 2666,67 | 357,76 | 333,33 zł | 24,42 |
| 9 | 2333,33 | 354,7 | 333,33 zł | 21,37 |
| 10 | 2000 | 351,65 | 333,33 zł | 18,32 |
| 11 | 1666,67 | 348,6 | 333,33 zł | 15,26 |
| 12 | 1333,33 | 345,54 | 333,33 zł | 12,21 |
| 13 | 1000 | 342,49 | 333,33 zł | 9,16 |
| 14 | 666,67 | 339,44 | 333,33 zł | 6,11 |
| 15 | 333,33 | 336,39 | 333,33 zł | 3,05 |
Od czego będzie zależeć wysokość rat kredytu?
Wysokość comiesięcznej raty jest pochodną kilku kluczowych czynników, które należy wziąć pod uwagę już na etapie zaciągania zobowiązania. Wśród nich można wyróżnić:
- Kwotę kredytu. Im wyższa suma pożyczona od banku, tym wyższe będą raty spłaty tej kwoty wraz z odsetkami przy zachowaniu takiego samego czasu spłaty.
- Okres kredytowania. Dłuższy czas spłaty przełoży się na większą liczbę miesięcznych rat, ale jednocześnie obniży ich wysokość.
- Oprocentowanie nominalne. To właśnie stawka oprocentowania determinuje wysokość odsetek, które będą doliczane do każdej raty.
- Prowizje i opłaty. Niektóre koszty związane z udzieleniem kredytu są doliczane do całkowitej kwoty kredytu i rozkładane na raty (koszty są wówczas kredytowane).
- Rodzaj rat. Również wybór między ratami równymi a malejącymi również wpływa na wysokość poszczególnych płatności.
Wysokość rat zależy od wielu zmiennych. Kluczowe jest dokonanie rzeczowych wyliczeń przed podjęciem decyzji kredytowej. Odpowiednie dobranie parametrów, takich jak kwota i okres spłaty, pozwoli na dopasowanie wysokości rat do indywidualnych możliwości.
Rata kredytu stała czy malejąca?
Zarówno rata stała, jak i malejąca mają swoje zalety i wady.
Raty równe oferują większą stabilność, co jest pomocne przy planowaniu budżetu domowego. Każda miesięczna rata pozostaje taka sama przez cały czas spłaty i to z pewnością ułatwia zaplanowanie wydatków. Jednak taka konstrukcja oznacza, że zapłacisz więcej odsetek, ponieważ kapitał kredytu spłaca się wolniej.
Z kolei raty malejące powalają zmniejszyć całkowity koszt zobowiązania, ponieważ mniejszy będzie koszt odsetkowy. Wadą tego rozwiązania jest wyższe początkowe obciążenie miesięczne i z tego powodu wyższa musi być zdolność kredytowa.
| Wysokość kredytu: 50 000 zł. Liczba rat: 70. | Odsetki | Rata | |
|---|---|---|---|
| Raty stałe | 17 948,89 zł | 970,70 zł | |
| Raty malejące | 16 256,04 zł | Pierwsza: 1 172,20 zł, Ostatnia: 720,83 zł. | |
Oprocentowanie nominalne 10,99%, nie ma innych kosztów poza odsetkami. | |||
Wady spłaty kredytu w ratach malejących
Chociaż raty malejące mogą być korzystne pod względem finansowym, umożliwiając szybsze zmniejszenie zadłużenia, to ten wariant spłaty kredytu wiąże się z pewnymi minusami, które należy wziąć pod uwagę.
Jednym z głównych wyzwań dla kredytobiorcy mogą być dość duże obciążenie finansowe na początku okresu kredytowania, porównując jest do rat stałych. Wysokie początkowe płatności mogą stanowić duże obciążenie dla budżetu domowego, w związku z czym wymagają szczególnej dyscypliny i odpowiedniego zaplanowania wydatków.
Jednocześnie wybór rat malejących wymagana od kredytobiorcy większej zdolności kredytowej, ponieważ do wyliczeń brana jest większa pierwsza rata. Może się okazać, że zdolność będzie za mała i wówczas należy rozważyć zmniejszenie finansowania lub wydłużenie czasu spłaty.
Ponadto, w przypadku kredytów o zmiennym oprocentowaniu łatwo sobie wyobrazić, jak mocno wzrosną koszty obsługi zadłużenia w początkowym okresie, w sytuacji zwiększenia stóp procentowych. A to już może mocno i negatywnie wpłynąć na stabilność finansową w naszym gospodarstwie domowym.
Stopy procentowe a rata kredytu hipotecznego
Wysokość rat kredytowych kredytów ze zmienną stopą oprocentowania pozostaje w ścisłym związku ze stopami procentowymi obowiązującymi w danym okresie. Zmiany tych stóp, zarówno w górę, jak i w dół, mają bezpośredni wpływ na koszty obsługi zadłużenia, a co za tym idzie – na aktualne raty kredytowe.
W ratach równych, niezależnie od rodzaju oprocentowania, w pierwszych miesiącach (latach) od udzielenia kredytu, udział części odsetkowej jest większy, mniejszy zaś części kapitałowej. Z każdą kolejną zapłaconą ratę te proporcje się odwracają i większość raty stanowi część kapitałowa, a nie odsetkowa.
Kredyt hipoteczny 400 000 zł. Oprocentowanie 8%. Liczba rat równych 360.
| Miesiąc | Zadłużenie (zł) | Rata równa | Część kapitałowa (zł) | Część odsetkowa (zł) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 400 000 | 2 935,06 zł | 268,39 | 2666,67 |
| 2 | 399 731,61 | 2 935,06 zł | 270,18 | 2664,88 |
| 12 | 396 947,29 | 2 935,06 zł | 288,74 | 2646,32 |
| 36 | 389 459,26 | 2 935,06 zł | 338,66 | 2596,40 |
| 120 | 351 490,6 | 2 935,06 zł | 591,79 | 2343,27 |
| 170 | 316 509,79 | 2 935,06 zł | 824,99 | 2110,07 |
| 200 | 289 211,72 | 2 935,06 zł | 1006,98 | 1928,08 |
| 240 | 243 225,41 | 2 935,06 zł | 1313,56 | 1621,50 |
| 300 | 146 709,47 | 2 935,06 zł | 1957,00 | 978,06 |
| 360 | 2 915,62 | 2 935,06 zł | 2915,62 | 19,44 |
Jeśli kredyt ma zmienne oprocentowanie, to rata równa nie musi być przez cały czas trwania umowy stała. Jeżeli rośnie koszt pożyczenia pieniądza, czyli RPP NBP podnosi stopy procentowe, również i łączna wysokość raty zwiększa się.
Kredyt hipoteczny 400 000 zł. Wzrost oprocentowania z 8% do 9%. Liczba rat równych 360.
| Miesiąc | Zadłużenie (zł) | Rata równa | Część kapitałowa (zł) | Część odsetkowa (zł) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 400000 | 3 218,49 zł | 218,49 | 3000,00 |
| 2 | 399 781,51 | 3 218,49 zł | 220,13 | 2998,36 |
| 12 | 397 504,42 | 3 218,49 zł | 237,21 | 2981,28 |
| 36 | 391 292,32 | 3 218,49 zł | 283,80 | 2934,69 |
| 120 | 358 250,59 | 3 218,49 zł | 531,61 | 2686,88 |
| 170 | 326 144,33 | 3 218,49 zł | 772,41 | 2446,08 |
| 200 | 300 266,42 | 3 218,49 zł | 966,49 | 2252,00 |
| 240 | 255 376,25 | 3 218,49 zł | 1303,17 | 1915,32 |
| 300 | 157 085,89 | 3 218,49 zł | 2040,35 | 1178,14 |
| 360 | 3 194,53 | 3 218,49 zł | 3194,53 | 23,96 |
Na początku spłaty kredytu, kiedy to mniejsza część kapitału jest spłacona, to większa jest podatność raty na zmianę stóp procentowych.
Kredyt hipoteczny 400 000 zł. Różnica w racie oraz w części kapitałowej i odsetkowej po wzroście oprocentowania z 8% do 9%. Liczba rat równych 360.
| Miesiąc | Różnica w racie równej | Różnica w części kapitałowej (zł) | Różnica w części odsetkowej (zł) |
|---|---|---|---|
| 1 | 283,43 zł | 49,9 | -333,33 |
| 2 | 283,43 zł | 50,05 | -333,48 |
| 12 | 283,43 zł | 51,53 | -334,96 |
| 36 | 283,43 zł | 54,86 | -338,29 |
| 120 | 283,43 zł | 60,18 | -343,61 |
| 170 | 283,43 zł | 52,58 | -336,01 |
| 200 | 283,43 zł | 40,49 | -323,92 |
| 240 | 283,43 zł | 10,39 | -293,82 |
| 300 | 283,43 zł | -83,35 | -200,08 |
| 360 | 283,43 zł | -278,91 | -4,52 |
Odwrotna sytuacja zachodzi w przypadku rat malejących. Kiedy stopy procentowe są utrzymywane na tym samym poziomie, to rata maleje, tak jak to wynika z harmonogramu w momencie podpisywania umowy. Dzieje się tak dlatego, ponieważ część kapitałowa pozostaje niezmieniona przez cały czas spłaty. Udział części odsetkowej z każdą ratą spada, ponieważ odsetki są naliczane od coraz mniejszego kapitału.
Kredyt hipoteczny 400 000 zł. Oprocentowanie 8%. Liczba rat malejących 360.
| Miesiąc | Zadłużenie (zł) | Rata malejąca (zł) | Część kapitałowa | Część odsetkowa (zł) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 400 000,00 | 3777,78 | 1111,11 zł | 2666,67 |
| 2 | 398 888,89 | 3770,37 | 1111,11 zł | 2659,26 |
| 12 | 387 777,78 | 3696,3 | 1111,11 zł | 2585,19 |
| 36 | 361 111,11 | 3518,52 | 1111,11 zł | 2407,41 |
| 120 | 267 777,78 | 2896,3 | 1111,11 zł | 1785,19 |
| 170 | 212 222,22 | 2525,93 | 1111,11 zł | 1414,81 |
| 200 | 178 888,89 | 2303,7 | 1111,11 zł | 1192,59 |
| 240 | 134 444,44 | 2007,41 | 1111,11 zł | 896,3 |
| 300 | 67 777,78 | 1562,96 | 1111,11 zł | 451,85 |
| 360 | 1 111,11 | 1118,52 | 1111,11 zł | 7,41 |
Kredyt hipoteczny 400 000 zł. Różnica w racie oraz w części kapitałowej i odsetkowej po wzroście oprocentowania z 8% do 9%. Liczba rat malejących 360.
| Miesiąc | Różnica w racie równej | Różnica w części kapitałowej (zł) | Różnica w części odsetkowej (zł) |
|---|---|---|---|
| 1 | 333,33 zł | 0 | 333,33 |
| 2 | 332,41 zł | 0 | 332,41 |
| 12 | 323,14 zł | 0 | 323,14 |
| 36 | 300,92 zł | 0 | 300,92 |
| 120 | 223,14 zł | 0 | 223,14 |
| 170 | 176,85 zł | 0 | 176,86 |
| 200 | 149,08 zł | 0 | 149,08 |
| 240 | 112,03 zł | 0 | 112,03 |
| 300 | 56,48 zł | 0 | 56,48 |
| 360 | 0,92 zł | 0 | 0,92 |
Konkluzja jest oczywista. Podwyższenie stóp procentowych dla kredytów z oprocentowaniem zmiennym oznacza zawsze, że co prawda kredyt spłacimy w tym samym czasie, jak to przewiduje harmonogram, ale całkowity koszt na koniec będzie większy niż w momencie podpisywania umowy.
Czy można zmienić malejące raty kredytu na stałe?
Decyzję o zmianie systemu spłaty kredytu, czy to w formie rat malejących, czy stałych, można dokonać również w trakcie spłaty zobowiązania. Wiele banków dopuszcza taką możliwość. Należy jednak zorientować się czy nie będzie się to wiązać z opłatą, bo następują zmiany warunki umowy i konieczne będzie podpisanie aneksu.
O tym czy warto zamienić raty malejące na stałe lub odwrotnie – uzależnione jest przede wszystkim od Twoich możliwości finansowych.
W przypadku, gdy początkowe wysokie raty malejące stają się nadmiernym obciążeniem dla Twojego budżetu, możesz złożyć wniosek o zamianę na system rat stałych. Pozwoli Ci to na lepsze zarządzanie zobowiązaniami finansowymi i dostosowanie harmonogramu spłaty do aktualnych możliwości. Z drugiej strony, jeśli Twoja sytuacja finansowa się poprawi, istnieje możliwość przejścia z rat stałych na malejące, co pozwoli przyspieszyć spłatę kredytu i zmniejszyć całkowity koszt odsetek.