Ogłoszenie upadłości konsumenckiej osoby fizycznej

Publikacja: 2019-03-19. Redakcja: Marek Kamiński. 2024-03-19 – ostatnia aktualizacja

Ogłoszenie bankructwa to niekiedy jedyne wyjście, aby ponownie stanąć na nogi. Co prawda konsument traci cały swój zgromadzony majątek, który zaspakaja roszczenia wierzycieli, ale w ten sposób nasze zadłużenie nie wzrasta i nie ma konieczności ukrywania się przed komornikiem.

Najważniejsze odpowiedzi na pytania dotyczące upadłości konsumenckiej.

Upadłość konsumencka co to jest?

Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe, które jest przewidziane wyłącznie dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i którzy stali się niewypłacalni.

Niewypłacanym jest konsument, który nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, np. nie ma pieniędzy na jednoczesny zakup żywności i spłatę kredytów. Przeczytaj: Jaka jest różnica między kredytem a pożyczką.

Upadłość konsumencka wiąże się z oddłużeniem niewypłacalnego konsumenta, polegająca na umorzeniu całości lub części długów konsumenta oraz windykację należności od niewypłacalnego konsumenta przez jego wierzycieli.

Skutki upadłości konsumenckiej

Jeżeli sąd ogłosi upadłość konsumencką, to do najważniejszych konsekwencji należą:

• Cały majątek dłużnika staje się „masą upadłości”, która jest zarządzana przez syndyka wyznaczonego przez sąd. Oznacza to, że konsument nie może nim swobodnie rozporządzać, np. sprzedać.
• Upadły konsument musi wskazać i wydać syndykowi cały majątek, wraz z dokumentacją dotyczącą majątku, rozliczeń oraz korespondencję z tym związaną.
• W skład masy upadłości wchodzi wynagrodzenie za pracę w części niepodlegającej zajęciu.
• Po ogłoszeniu upadłości syndyk sprzedaje majątek upadłego konsumenta. Wyjątek stanowią przedmioty pierwszej potrzeby.
• Wraz z ogłoszeniem upadłości wymagalne, czyli natychmiastowo płatne, stają się wszelkie zobowiązania konsumenta.
• Ogłoszenie upadłości oznacza dla konsumenta, że będzie mógł zawierać tylko drobne umowy życia codziennego. Pokrywane one są z środków, które nie podlegały zajęciu przez syndyka.
• To jak „zachowuje się” i współpracuje z syndykiem upadły mogą mieć wpływ na decyzję sądu, który może umorzyć postępowania upadłościowego.
• Ogłoszenie upadłości wstrzymuje postępowania sądowe i egzekucyjne prowadzone przeciwko konsumentowi. Od tego momentu do postępowań będzie mógł wstąpić syndyk, który reprezentuje konsumenta i jego interesy.

Upadłość konsumencka dla kogo?

Upadłość może ogłosić nawet osoba, która nie ma żadnego majątku czy chociażby rolnicy. Postępowaniem objęte są również długi publiczno-prawne (podatki i składki na ZUS), a część długu, którego nie uda się uregulować, zostaje przez sąd umorzona.

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć tylko osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej lub przestała być wspólnikiem osobowej spółki handlowej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru upłynął rok.

Wnioskować o upadłość nie może małżeństwo wspólnie, tylko każdy z małżonków oddzielnie.

Upadłość konsumencka ile kosztuje?

Złożenie wniosku kosztuje obecnie 30 zł (kilka lat wcześniej, przed nowelizacją Ustawy koszt wynosił 200 zł). Majątek dłużnika nie musi wystarczać na pokrycie kosztów postępowania. Jeżeli konsumenta na to nie stać, to proces opłaca Skarb Państwa. Wybrany przez sąd syndyk uwzględnia taką zaległą kwotę w planie spłat.

Upadłość konsumencka jak to zrobić?

Proces upadłościowy nie odbywa się w ciągu jednego dnia i wymaga nie tylko podstawowej wiedzy na ten temat, jak i dużej dozy cierpliwości. Zaczyna się od złożenia wniosku w sądzie.

Co musi znaleźć się we wniosku o upadłość?

Od 1 stycznia 2016 r. jest dostępny formularz o ogłoszenie upadłości (można go pobrać ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości i liczy zaledwie 7 stron).

We wniosku muszą się znaleźć między innymi informacje dotyczące:

1. Sądu, do którego składany jest wniosek,
2. Danych dłużnika,
3. Przedstawiciela ustawowego dłużnika (o ile takiego posiada),
4. Pełnomocnika dłużnika (o ile takiego posiada),
5. Aktualnego i całkowitego wykazu majątku z szacunkową wyceną oraz zestawienie miejsc, gdzie ten majątek się znajduje.

Ponadto sąd musi wiedzieć komu i ile dłużnik jest winien, dlatego w formularzu należy również przedstawić spis wierzycieli (adresy, sumy zaległych zobowiązań, listę zabezpieczeń majątku) oraz opis okoliczności, które doprowadziły do niewypłacalności. Wniosek należy dobrze uzasadnić, aby został pozytywnie rozpatrzony.

Po złożeniu wniosku następuje sprawdzanie przez sąd między innymi prawdziwości danych. Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenta w przypadku, gdy:

• Konsument doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa, np. zaciągnął kredyt wiedząc, że i tak go nie spłaci.
• W stosunku do konsumenta prowadzono już konsumenckie postępowanie upadłościowe, które zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek konsumenta, np. w trakcie wcześniejszego postępowania zataił majątek;
• W stosunku do konsumenta we wcześniejszym postępowaniu upadłościowym uchylono plan spłaty, np. z powodu zatajenia źródeł przychodów.
• Konsument miał obowiązek złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca .
• Konsument podał we wniosku nieprawdziwe lub niezupełne dane.
• Względem konsumenta toczyło się już postępowanie upadłościowe w okresie 10 lat przed dniem złożenia wniosku, a które zakończyło się całościowym lub częściowym oddłużeniem.
• Czynność prawna konsumenta została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

W przypadku kiedy chociażby jeden z punktów nie nie jest spełniony, są ma prawo taki wniosek odrzucić. Przy czym konsument może się od takiej decyzji odwołać.

Co to jest dopuszczalna niewypłacalność?

Nie zawsze, kiedy wniosek nie spełnia wymogów upadłościowych, jest odrzucany. Sąd może bowiem uwzględnić inne okoliczności (humanitarne), np. klęskę żywiołową, ciężką chorobę, bardzo złą sytuację ekonomiczną i ogłosić bankructwo dłużnika. Należy pamiętać, że te wyjątkowe „humanitarne” sytuacje muszą być czytelnie i rzetelnie przedstawione, potwierdzone dowodami.

Wniosek o upadłość może złożyć także wierzyciel, ale wyłącznie w stosunku do byłych przedsiębiorców, jeśli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok. Taki wniosek jednak powinien być przyjęty przez sąd, nawet w sytuacji, jeżeli dłużnik nie zgłosił zaprzestania prowadzenia działalności co najmniej rok wcześniej.

Rozpatrzenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie powinien przekraczać miesiąca od jego złożenia, pod warunkiem, że nie zawiera braków formalnych.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej i co dalej?

Po ogłoszeniu upadłości sąd wzywa wierzycieli do zgłoszenia swoich roszczeń w terminie trzydziestu dni. Syndyk ustala listę wierzytelności i dokonuje sprzedaży majątku.

9 miesięcy – tyle czasu wystarczy, aby sprzedaż majątku była możliwa, a dłużnik musi go wskazać i wydać syndykowi razem z dokumentacją, rozliczeniami oraz związaną z nią korespondencją.

Należy podejść do tego jak najbardziej uczciwie, bowiem świadome zatajenie lub przekazanie nieprawdziwych danych, to utrata prawa do ogłoszenia upadłości przez następne dziesięć lat.

Od tej pory osoba objęta prawem upadłościowym nie może zawierać żadnych istotnych umów, a zakupy powinny ograniczyć się jedynie do żywności czy artykułów pierwszej potrzeby.

Spisanie i sprzedaż majątku nie kończy jednak całego procesu upadłości konsumenckiej. Kolejnym etapem jest ustalenie planu spłaty. Sędzia określa m.in. jaka część dochodów dłużnika przeznaczana będzie dla wierzycieli oraz czas, który będzie miał dłużnik na zaspokojenie roszczeń. Uwzględniane są między innymi możliwości zarobkowe oraz utrzymanie siebie i rodziny.

Plan spłaty zadłużenie najczęściej rozpisuje się maksymalnie na 36 miesięcy, a w szczególnych przypadkach, jeżeli jest trudny do zrealizowania to sąd może przedłużyć go do 54 miesięcy.

W przypadku, kiedy dłużnik nie jest wstanie spłacić swoich wierzycieli, sąd umarza jego zobowiązania, ale są to bardzo rzadkie przypadki.

Czy syndyk ma prawo sprzedać nieruchomość, w której mieszkamy?

Syndyk ma prawo sprzedać zarówno ruchomości, jak i nieruchomości. Jednak w przypadku sprzedaży nieruchomości mieszkalnej (dom lub mieszkanie) powinien przekazać klientowi kwotę, pozwalającą na wynajęcie w najbliższej okolicy innego lokalu przez okres 12–24 miesięcy.

Jeżeli dłużnik reguluje terminowo swoje zobowiązania, część zadłużenia zostanie po tym okresie umorzona. W przeciwnym wypadku, jeżeli nie będzie współpracować z syndykiem lub np. okaże się, że ukrył majątek, to sąd zakończy postępowanie upadłościowe bez oddłużenia.

ZAKOŃCZENIE

Postępowania upadłościowe to jedna możliwość. Alternatywą dla tego postępowania jest możliwość złożenia przez konsumenta propozycji układowych. Polega to na tym, że to konsument przedstawia warunki likwidacji i restrukturyzacji majątku i wierzytelności. Konsument może zaproponować np. rozłożenie wierzytelności na raty na dłuższy okres czasu, zaproponować odroczenie płatności określonej wierzytelności czy zachowanie określonego składnika majątku.

Po ustaleniu listy wierzycieli następuje zgromadzenie wierzycieli, na którym poddawane są pod głosowanie propozycje konsumenta. Propozycje układowe, które składa konsument powinny być ekonomicznie zasadne i dostosowane do jego indywidualnej sytuacji.

Układ zostanie zawarty wówczas, jeżeli zgodzi się na niego większość uprawnionych do głosowania wierzycieli, mających łącznie co najmniej 2/3 ogólnej sumy wierzytelności uprawniających do głosowania.

Obie strony układu określają również warunki oddłużenia – umorzenia wierzytelności.

Propozycja układowa, z punktu widzenia wierzycieli, może być zdecydowanie lepszym rozwiązaniem niż upadłość konsumencka. Przede wszystkim pozwala uniknąć bankructwa konsumenta, a zatem pomaga wierzycielom na odzyskanie swoich zobowiązań.