Wartość stopy referencyjnej NBP ma zasadnicze znaczenie dla rynku finansowego i gospodarki jako całości. Obecnie wynosi ona 5,75 proc. rocznie. Zrozumienie mechanizmu jej zmian oraz śledzenie trendów w tej dziedzinie jest kluczowe dla osób zainteresowanych kredytami oraz inwestorów na rynku finansowym.
Jakie są rodzaje stóp procentowych NBP?
Stopy procentowe stanowią kluczowy element funkcjonowania systemu finansowego, wpływając na koszty pożyczek, kredytów i depozytów. Są one ceną, którą trzeba zapłacić za skorzystanie z udostępnionego kapitału. Jest ona wyrażona jako określony procent w ujęciu rocznym od kwoty pożyczki lub depozytu.
Do podstawowych i najważniejszych stóp procentowych NBP istnieje należą:
- Stopa referencyjna,
- Stopa lombardowa,
- Stopa depozytowa,
- Stopa redyskontowa weksli,
- Stopa dyskontowa weksli.
Wysokość każdej z tych stóp procentowych, włączając w to stopę referencyjną, jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej NBP, organ decyzyjny banku centralnego. Regulacja tych stóp ma na celu kontrolę ilości pieniądza w obiegu na polskim rynku finansowym, co wpływa na stabilność gospodarki.
Co to jest stopa referencyjna NBP?
Stopa referencyjna NBP to jedna z najważniejszych stóp procentowych ustalanych przez Narodowy Bank Polski. Jej wartość ma istotne znaczenie dla osób planujących skorzystanie z finansowania z banku, ponieważ decyduje ona w krótszym i dłuższym terminie o:
- oprocentowaniu kredytów i pożyczek,
- i pośrednio o wysokości raty spłaty zobowiązania.
Czym dokładnie jest stopa referencyjna? Jest to minimalna cena, po jakiej bank centralny może przeprowadzać operacje otwartego rynku rynku międzybankowym.1 Brzmi skomplikowanie? A tak naprawdę chodzi przede wszystkim o cenę, przy której banki są skłonne pożyczać sobie pieniądze. Głównie chodzi o zakup i sprzedaż krótkoterminowych bonów pieniężnych, zazwyczaj o terminie 7 dni.
Przeprowadzane transakcje są istotne z punktu widzenia utrzymania równowagi na rynku finansowym oraz dostosowywania ilości pieniądza w obiegu. Gdy celem jest zmniejszenie podaży pieniądza, NBP emituje bony pieniężne (następuje „ściągnięcie pieniądza z rynku”), natomiast w przypadku potrzeby zwiększenia ilości gotówki w obiegu, bank centralny dokonuje ich skupu.
Jaka jest stopa referencyjna w 2024 roku?
Wysokość stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego jest ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej od lutego 1998 roku. W czasie trwania pandemii Covid-19, od 9 kwietnia do 28 maja 2020 roku stopa referencyjna NBP wynosiła 0,5%, po czym została obniżona do rekordowo niskiego poziomu – 0,1%.
W październiku 2021 roku stopa referencyjna została podniesiona do 0,5%, a w listopadzie tego samego roku – do 1,25%. Od tego czasu, aż do 2023 roku rosła, przy czym we wrześniu i październiku (2023) nastąpiła obniżka i obecnie wynosi 5,75%.
Na co wpływa stopa referencyjna NBP?
Wysokość stopy referencyjnej ma istotny ma bardzo duży wpływ na politykę pieniężną kraju. Narodowy Bank Polski regulując jej poziom, może kontrolować inflację oraz koszty kredytów.
Podwyższenie stopy referencyjnej prowadzi długoterminowo do hamowania wzrostu cen, co z kolei ma wpływ na rozwój gospodarczy. Natomiast obniżenie stopy referencyjnej może stymulować aktywność gospodarczą. Pożyczenie kapitału staje się wówczas tańsze. Dlatego też obniżka stopy referencyjnej jest często stosowana w okresach recesji, aby pobudzić konsumpcję i inwestycje.
Stopa referencyjna a kredyt w banku
Wysokość stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego istotnie wpływa na dostępność i koszt kredytów oraz pożyczek. Dotyczy to wszystkich kredytów: hipotecznych, gotówkowych czy konsolidacyjnych.
Im wyższa stopa referencyjna, tym większa cena za pożyczenie kapitału, a ma to swoje odzwierciedlenie w koszcie całkowitym kredytu, jak i w wysokości raty. Tym samym wzrost stóp procentowych ogranicza dostępność kredytów zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorców. W rezultacie wzrost gospodarczy może ulec spowolnieniu. Firmy nie pożyczają na inwestycje, a konsumenci nie pożyczają na konsumpcję.
Z kolei obniżenie stopy referencyjnej sprzyja zwiększeniu dostępności kredytów oraz obniżeniu ich kosztów obsługi. Taka polityka ma na celu pobudzenie inwestycji oraz wzrostu konsumpcji, co powinno przyczynić się do ożywienia gospodarczego.
Stopa referencyjna a WIBOR
Podwyższenie lub obniżenie poziomu stopy referencyjnej przez NBP w istotny sposób wpływa na stawkę WIBOR. Wzrost stopy referencyjnej zwykle przekłada się na wzrost stawki WIBOR. Jest to szczególnie istotne dla osób:
- spłacających kredyty ze zmiennym oprocentowaniem – wzrost raty i całkowitych kosztów kredytowych,
- które chcą pożyczyć pieniądze – rośnie cena za pożyczenie kapitału.
Oprocentowanie kredytu zmiennego składa się ze stałej marży banku oraz zmiennej stawki WIBOR, na przykład WIBOR 3M (trzymiesięczny) lub WIBOR 6M (sześciomiesięczny). Im wyższa stopa referencyjna, tym wyższe oprocentowanie kredytu.
Przed podjęciem decyzji kredytowej warto więc dokładnie ocenić swoją zdolność kredytową oraz rozważyć różne scenariusze zmiany stopy referencyjnej. Korzystając z kalkulatora kredytu, można również przeprowadzić symulację raty kredytu, co pozwoli lepiej zrozumieć potencjalne koszty związane z kredytem.
Wysokość stopy procentowej, a cena pożyczki
Jak wysokość stóp procentowych w realny sposób oddziałuje na cenę za pożyczenie kapitału zobrazuje to poniższy przykład.
Obecnie, w 2024 roku, można skorzystać z pożyczki gotówkowej na mniej niż 11% i należy zaznaczyć, że jest to dość atrakcyjne oprocentowanie w stosunku do średniej na rynku. Ale w czasach, kiedy stopa referencyjna była na historycznie niskich poziomach, możliwe było pożyczenie pieniędzy z oprocentowaniem nominalnym rocznym nawet 6,50%. Jak to się przekłada na koszt pożyczki?
Jeżeli przyjmiemy, że:
- pożyczka wynosi 15 tys. zł,
- czas spłaty został rozłożony na 48 miesięcznych rat,
- nie ma innych kosztów poza samymi odsetkami,
Wówczas wysokość raty równej oraz kosztów całkowitych wynoszą:
- dla oprocentowania (RSO) 10,45%: 383,69 zł – 3 417,05 zł,
- dla oprocentowania (RSO) 6,50%: 355,72 zł – 2 074,77 zł.
Różnica w racie nie jest oszałamiająca, ale w koszcie odsetkowym jest widoczna. Jeżeliby potencjalny pożyczkobiorca poczynił takie wyliczenia i doszedł do wniosku, że zależy mu na tym, aby koszt odsetkowy przy RSO 10,45% nie przekroczył 2 074,77 zł (jak przy RSO 6,5%), to wówczas musiałby:
- Zaciągnąć mniejszą pożyczkę lub
- przy takiej samej wysokości pożyczki skrócić okres kredytowania.
W praktyce wyglądałoby to tak, jak w poniższych wyliczeniach:
Mniejsza pożyczka przy takim samy okresie kredytowania – 9100 zł na 48 miesięcy:
- rata: 232,77 zł, koszt odsetkowy: 2 073,01 zł.
Taka sama wysokość pożyczki przy skróceniu spłaty – 15000 zł na 29 miesięcy:
- rata: 587,54 zł, koszt odsetkowy: 2 038,57 zł.
Wyliczenia jasno wskazują, jaki wpływ ma wzrost oprocentowania na pożyczenie kapitału i jakie ewentualnie należy podejmować decyzję.
Źródła i przypisy:
Stopa referencyjna Wikipedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Stopa_referencyjna_NBP.