2024-03-16 – ostatnia aktualizacja
Przeprowadzenie oceny zdolności kredytowej jest obowiązkiem kredytodawcy i tylko on może ją prawidłowo przeprowadzić. Dlatego właśnie nie warto jest korzystać z tzw. kalkulatorów do wyliczania zdolności kredytowej, bo w zdecydowanej większości wprowadzają w błąd ich użytkowników.
Dlaczego przeprowadzana jest ocena zdolności kredytowej? Ma na celu zminimalizowanie ryzyka banku związanego z ewentualną naszą niewypłacalnością i powstaniem niebezpieczeństwa braku zwrotu otrzymanego kredytu.
Na czym polega ocena zdolności kredytowej?
Najprościej pisząc, jest to analiza możliwości spłaty zaciągniętego zobowiązania w wyznaczonym czasie. Jest ona dokonywana:
- na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub/oraz
- na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub zbiorze danych pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy.
Ustalenie naszej, jako ewentualnego przyszłego kredytobiorcy, zdolności do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie, to wspólna cecha zdolności kredytowej, ocenianej przez banki oraz pozostałe instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów.
Ocena zdolności kredytowej ma charakter oceny indywidualnej, ponieważ dotyczy możliwości spłaty kredytu przez konkretnego konsumenta. A to już oznacza, że jeden bank może ocenić naszą zdolność kredytową pozytywnie, a inny z kolei negatywnie.
Jako konsument mamy obowiązek przedstawienia na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji, które są niezbędne do dokonania oceny zdolności kredytowej.
Każdy podmiot ma prawo odmówić udzielenia kredytu, ale w przypadku takiej odmowy na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub zbiorze danych kredytodawcy, na podmiocie dokonującym takiej oceny, ciąży obowiązek niezwłocznego (?) przekazania konsumentowi informacji o wynikach tego sprawdzenia oraz wskazania bazy danych, w której sprawdzono takie informacje. Obowiązek dokonania oceny zdolności kredytowej ma wyłącznie kredytodawca i nie może tego obowiązku scedować na pośrednika kredytowego.
Pozytywna ocena zbadanej zdolności kredytowej przez bank (lub też inną instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów) oznacza możliwość dalszego procesu kredytowego. Negatywna ocena, to zakaz udzielenia kredytu.
Źródła, na podstawie których dokonywana jest ocena zdolności kredytowej
Ustawa o kredycie konsumenckim określiła źródła, w oparciu o które bank powinien dokonywać oceny zdolności kredytowej.
Są to zarówno informacje od konsumenta oraz informacje z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy.
W Polsce największymi bazami danych, które dysponują historią kredytową konsumentów jest BIK SA (Biuro Informacji Kredytowej) oraz System Bankowy Rejestr.
Przetwarzanie takich informacji przez przedmioty do tego upoważnione (np. banki lub firmy pożyczkowe) może odbywać się tylko w celu oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego.
Co jest brane przy ocenie zdolności kredytowej?
Kredytodawca dokonując oceny zdolności kredytowej konsumenta bierze bardzo dużo czynników pod uwagę. Do najważniejszych należą:
- zarobki, rodzaj umowy o pracę,
- wydatki, inne zobowiązania,
- informacje o liczbie osób pozostających na utrzymaniu kredytobiorcy,
- sytuacja majątkowa,
W procesie badania zdolności kredytowej istotną rolę odgrywają również załączniki do wniosku kredytowego. W załącznikach znajduje się wiele informacji wykorzystywanych do badania zdolności kredytowej (zaświadczenia lub oświadczenia o wysokości miesięcznych dochodów, stan rodzinny, itp.).
Banki oceniając zdolność kredytową dokonują jej również na podstawie informacji zgromadzonych w swoim wewnętrznym zbiorze danych. Zazwyczaj są to informacje pochodzące z poprzednio zawieranych umów przez bank, wpływów na konto oraz informacje uzyskane z baz danych i wprowadzone do zbioru danych banku. Dlatego tak szybko i bez zbędnych formalności możemy uzyskać kredyt w „swoim banku” (ale czy to będzie możliwie najtańszy kredyt, to już inna sprawa).
Dopiero prawidłowo złożony oraz wypełniony wniosek kredytowy jest podstawą do rozpoczęcia przez bank procedury weryfikacji wniosku kredytowego.
Jeżeli zatem zależy nam nam na jak najszybszym rozpatrzeniem wniosku, powinniśmy pamiętać o prawidłowym jego wypełnieniu oraz podaniu prawdziwych i wiarygodnych informacji, dotyczy to zarówno danych personalnych i adresowych, jak i informacji o wnioskowanej kwocie kredytu, informacji o przeznaczeniu kredytu (jeżeli jest to wymagane) oraz innych informacji wymaganych przez kredytodawcę.