Redakcja: Marek Kamiński. 2024-07-13 – ostatnia aktualizacja. Wiarygodne źródło informacji Artykuły w serwisie KredytyPorownywarka.pl są starannie opracowywane przez doświadczonych autorów, bazując na wiarygodnych źródłach. Wykorzystujemy dane z renomowanych raportów branżowych, analiz rynkowych oraz opinii ekspertów finansowych. Nasze publikacje mają charakter informacyjny i edukacyjny, nie są poradami inwestycyjnymi ani rekomendacjami finansowymi. Dążymy do dostarczania czytelnikom rzetelnej wiedzy, pomagającej w podejmowaniu świadomych decyzji finansowych..
Biuro Informacji Gospodarczej (BIG) oraz Biuro Informacji Kredytowej (BIK) to filary systemu wymiany informacji o wiarygodności finansowej w Polsce. Choć obie gromadzą dane o zobowiązaniach, ich funkcje i wpływ na nasze życie finansowe znacząco się różnią. Zrozumienie tych różnic może okazać się kluczowe, gdy staramy się o kredyt, pożyczkę, czy nawet podpisujemy umowę najmu.
W tym artykule przyjrzymy się bliżej funkcjom jaką pełni BIK i BIG, zasadom działania oraz zastanowimy się, czy mają wpływ na nasze decyzje kredytowe.
Co to jest BIG? Co to jest BIK?
BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej, to instytucja wyjątkowa w polskim systemie finansowym, pełniąca kluczową rolę w ocenie wiarygodności kredytowej.
Głównym motywem powstania BIK, było ułatwienie procesu wymiany informacji o kredytobiorcach. Zanim powstał BIK, banki musiały wymieniać się informacjami o klientach bezpośrednio.
Biuro Informacji Kredytowej gromadzi szczegółowe dane dotyczące historii kredytowej zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców.
BIK koncentruje się na informacjach związanych z terminowością spłat kredytów i pożyczek, tworząc kompleksowy obraz kredytobiorców.
Z kolei BIG, czyli Biuro Informacji Gospodarczej, to nie pojedyncza instytucja, a raczej kompleks podmiotów, których w Polsce funkcjonuje kilka (m.in. BIG InfoMonitor, Rejestr Dłużników ERIF BIG, Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej i Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej.)
Powstały w celu dyscyplinowania dłużników, ograniczenia zatorów płatniczych i usprawnienia procesów windykacyjnych.
BIG-i mają szerszy zakres działania niż BIK, gromadząc informacje o różnorodnych zobowiązaniach finansowych. Obejmują one nie tylko kredyty, ale także terminowość opłacania rachunków, faktur czy innych należności przez osoby prywatne i firmy. Dane te pochodzą z wielu sektorów gospodarki, co pozwala na stworzenie pełniejszego obrazu rzetelności płatniczej danego podmiotu.
Warto podkreślić, że podczas gdy BIK skupia się wyłącznie na historii kredytowej, BIG-i dostarczają szerszego spektrum informacji gospodarczych. Ta różnica sprawia, że oba typy instytucji odgrywają komplementarne role w ocenie wiarygodności finansowej, stanowiąc istotne narzędzia zarówno dla instytucji finansowych, jak i innych podmiotów gospodarczych.
Podstawy prawne działania BIK i BIG
Funkcjonowanie Biura Informacji Kredytowej (BIK) oraz Biur Informacji Gospodarczej (BIG) w Polsce opiera się na fundamentach prawnych. Te ramy legislacyjne nie tylko regulują ich działalność, ale także gwarantują ochronę praw obywateli i podmiotów gospodarczych.
BIK działa przede wszystkim w oparciu o ustawę Prawo bankowe1. Ten akt prawny określa zakres informacji, jakie banki mogą gromadzić i wymieniać między sobą. Dodatkowo, działalność BIK jest regulowana przez Ustawę o ochronie danych osobowych2, co zapewnia bezpieczeństwo i poufność informacji o klientach banków. Istotnym dokumentem jest również Rozporządzenie Ministra Finansów3, które precyzuje, jakie dane mogą być wymieniane między instytucjami finansowymi a BIK.
Z kolei BIG-i funkcjonują głównie na podstawie Ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych4. Ta ustawa określa zasady gromadzenia, przechowywania i udostępniania informacji o nierzetelnych dłużnikach. Podobnie jak BIK, BIG-i również podlegają Ustawie o ochronie danych osobowych, co gwarantuje, że informacje o zobowiązaniach są przetwarzane zgodnie z prawem i z poszanowaniem prywatności.
Warto zauważyć, że istnieją także inne przepisy, które pozwalają na wykorzystanie danych z BIK i BIG do oceny wiarygodności finansowej w różnych kontekstach.
Kto przekazuje dane do BIK, a kto do BIG?
BIK i BIG, choć oba gromadzą informacje o wiarygodności finansowej, różnią się znacząco źródłami swoich danych.
BIK, jako wyspecjalizowana instytucja sektora finansowego, otrzymuje dane głównie od podmiotów udzielających kredytów i pożyczek. W praktyce oznacza to, że informacje do BIK przekazują banki, Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK-i), firmy pożyczkowe oraz bankowe firmy leasingowe i faktoringowe.
Wymienione instytucje regularnie raportują o historii kredytowej swoich klientów, co pozwala BIK na tworzenie kompleksowych profili kredytowych.
Z kolei BIG-i mają znacznie szerszy zakres źródeł informacji. Dane do biur informacji gospodarczej mogą przekazywać praktycznie wszystkie podmioty gospodarcze, które mają do czynienia z płatnościami od klientów.
Obejmuje to firmy z różnych sektorów, takie jak dostawcy energii, operatorzy telekomunikacyjni, firmy oferujące telewizję kablową, a także jednostki samorządu terytorialnego czy sądy. Co ciekawe, nawet indywidualni konsumenci mogą zgłaszać informacje do BIG-ów.
Warto podkreślić, że Biura Informacji Gospodarczeh nie ograniczają się tylko do danych przekazywanych bezpośrednio przez firmy i instytucje. Ich raporty mogą być wzbogacane o informacje z publicznych rejestrów, takich jak:
- PESEL,
- REGON,
- Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEiDG),
- Krajowy Rejestr Sądowy (KRS).
Dodatkowo, BIG-i mogą korzystać z danych zawartych w Rejestrze Należności Publicznoprawnych oraz Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości.
Ta różnorodność źródeł sprawia, że BIG-i oferują szerszy obraz wiarygodności finansowej niż BIK, uwzględniając nie tylko zobowiązania kredytowe, ale także inne aspekty rzetelności płatniczej. Jednakże, niezależnie od rodzaju instytucji, przekazywanie danych odbywa się zawsze w ramach określonych przepisów prawa i zgodnie z ustalonymi zasadami, co ma na celu ochronę prywatności i zapewnienie rzetelności gromadzonych informacji.
Jakie dane trafiają do rejestru BIK?
Biuro Informacji Kredytowej (BIK) gromadzi szczegółowe informacje o historii kredytowej klientów instytucji finansowych. Do rejestru BIK trafiają dane dotyczące wszystkich aktywnych zobowiązań kredytowych, począwszy od momentu udzielenia kredytu aż do jego całkowitej spłaty.
BIK rejestruje informacje niezależnie od kwoty zobowiązania, co pozwala na stworzenie kompleksowego obrazu historii kredytowej każdego klienta.
W rejestrze BIK znajdziemy informacje o:
- Rodzaju udzielonego kredytu lub pożyczki,
- Dacie zawarcia umowy,
- Kwocie zobowiązania,
- Terminowości spłat rat,
- Ewentualnych opóźnieniach w spłacie.
Warto podkreślić, że dane w BIK są przetwarzane i przechowywane według ściśle określonych zasad.
W przypadku zobowiązań spłacanych terminowo lub z opóźnieniem nieprzekraczającym 60 dni – informacje po zamknięciu kredytu są przenoszone do bazy danych statystycznych i przestają być widoczne dla banków i innych instytucji. Jednakże, aby te pozytywne dane mogły nadal budować historię kredytową, klient musi wyrazić zgodę na ich dalsze przetwarzanie.
W przypadku zobowiązań spłacanych z opóźnieniem przekraczającym 60 dni, jeżeli bank poinformował klienta o przetwarzaniu danych bez jego zgody po zamknięciu zobowiązania, informacje te będą przechowywane przez 5 lat od momentu spłaty. Po tym okresie dane są przenoszone do bazy statystycznej, gdzie pozostają przez kolejne 12 lat.
Należy pamiętać, że wszystkie banki w Polsce są zobowiązane do przekazywania danych do BIK, co gwarantuje kompletność informacji o zobowiązaniach kredytowych klientów w sektorze bankowym. Ta kompleksowość danych sprawia, że rejestr BIK jest kluczowym narzędziem w ocenie kredytowej klientów ubiegających się o finansowanie.
Jakie dane trafiają do rejestru BIG?
Biura Informacji Gospodarczej (BIG) gromadzą i udostępniają informacje o zadłużeniach i wiarygodności płatniczej zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców. Do rejestru BIG trafiają dane o niespłaconych zobowiązaniach, ale proces ten podlega ścisłym regulacjom.
Aby informacja o zadłużeniu znalazła się w rejestrze BIG, muszą zostać spełnione określone kryteria:
- Kwota zadłużenia: minimalna wartość należności musi wynosić 200 zł w przypadku konsumentów lub 500 zł dla przedsiębiorców.
- Okres przeterminowania: termin płatności musi być przekroczony o co najmniej 30 dni.
- Procedura powiadomienia: wierzyciel jest zobowiązany do wysłania dłużnikowi wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania informacji do BIG z podaniem nazwy i adresu biura. Od momentu wysłania tego wezwania musi upłynąć minimum 30 dni.
W rejestrze BIG można znaleźć różnorodne typy zobowiązań, w tym:
- niezapłacone rachunki za usługi telekomunikacyjne, energetyczne czy komunalne,
- zaległe opłaty czynszowe,
- niespłacone pożyczki i kredyty,
- niezapłacone mandaty i grzywny,
- zaległości alimentacyjne.
Warto zaznaczyć, że Biura przechowują informacje o zadłużeniach przez określony czas. Dla konsumentów jest to okres 6 lat, a dla przedsiębiorców – 10 lat. Po tym czasie dane muszą zostać usunięte z rejestru. Ww przypadku całkowitej spłaty zobowiązania, wierzyciel ma obowiązek usunąć wpis z rejestru BIG w ciągu 14 dni. Ta zasada ma na celu zapewnienie aktualności i rzetelności danych przechowywanych w rejestrze.
Biura Informacji Gospodarczej prowadzą odrębne rejestry, co oznacza, że informacje o zadłużeniu mogą być przekazywane do wybranego biura. Wyjątek stanowią długi alimentacyjne, opłaty sądowe i grzywny – te informacje są przekazywane przez gminy i sądy do wszystkich BIG-ów.
Kto korzysta z danych BIK i BIG?
Dane zgromadzone w Biurze Informacji Kredytowej (BIK) oraz Biurach Informacji Gospodarczej (BIG) są cennym źródłem informacji dla różnych podmiotów. Ich wykorzystanie podlega jednak ścisłym regulacjom, mającym na celu ochronę prywatności osób, których te dane dotyczą.
W przypadku BIK, głównym filarem funkcjonowania jest zasada wzajemności. Oznacza to, że przede wszystkim z danych korzystają instytucje, które same je dostarczają. Do tej grupy należą:
- banki,
- Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK-i),
- instytucje pożyczkowe.
Banki i SKOK-i mają szczególne uprawnienia – mogą sprawdzać dane w BIK bez konieczności uzyskania zgody osoby sprawdzanej. Dotyczy to zarówno nowych wniosków kredytowych, jak i monitorowania już udzielonych kredytów. Firmy pożyczkowe natomiast muszą uzyskać zgodę klienta na weryfikację jego danych w BIK.
Z kolei dane zgromadzone w BIG-ach są dostępne dla szerszego grona odbiorców:
- przedsiębiorstwa,
- ZUS,
- banki, SKOK-i i pozostałe instytucje finansowe,
- operatorzy telekomunikacyjni,
- dostawcy energii elektrycznej,
- osoby fizyczne, gminy,
- operatorzy telewizji kablowej i satelitarnej itp.,
- jednostki samorządu terytorialnego,
- konsumenci.
Warunkiem korzystania z danych BIG jest zawarcie odpowiedniej umowy z biurem, jednak sprawdzenie danych konsumenta wymaga jego zgody.
Warto zaznaczyć, że zachodzi współpraca między BIK a niektórymi BIG-ami, np. BIG InfoMonitor. Dzięki temu BIG może, za zgodą osoby zainteresowanej, weryfikować dane również w bazie BIK. W takich przypadkach BIG pełni rolę pośrednika, działając na zlecenie swoich klientów, takich jak operatorzy telefonii komórkowej czy dostawcy usług.
Niezwykle ważne jest to, że zarówno BIK, jak i BIG-i umożliwiają konsumentom dostęp do własnych danych. Każda osoba ma prawo pobrać raport na swój temat, co pozwala na kontrolę i weryfikację informacji znajdujących się w tych bazach.
Podsumowując, dane z BIK i BIG są wykorzystywane głównie przez instytucje finansowe i przedsiębiorstwa w celu oceny wiarygodności kredytowej i płatniczej potencjalnych klientów. Jednocześnie system ten zapewnia konsumentom prawo do wglądu we własne dane, co sprzyja transparentności i uczciwości w obrocie gospodarczym.
Jak usunąć swoje dane z BIG i BIK
Wierzyciel zgodnie z Ustawą o BIG ma obowiązek usunięcia danych dłużnika w ciągu 14 dni od spłaty zadłużenia. Usunąć nasze dane z BIK może zrobić tylko wierzyciel, dłużnik nie może zrobić tego samodzielnie.
Jeżeli dłużnik nie spłaci swoich zobowiązań, to jego dane nie zostaną usunięte z Rejestru Dłużników BIG nawet przez 10 lat. Taka osoba nie otrzyma kredytu w banku, w firmie pożyczkowej pożyczki, nie dokona zakupu na raty, nie kupi telefonu w abonamencie, itp.
Co w przypadku, kiedy jakaś firma niesłusznie dopisała nas do Rejestru Dłużników BIG? Należy skontaktować się z podmiotem, który zamieścił takie dane oraz zgłosić taki przypadek w BIG InfoMonitor. Należy dołączyć również dokument potwierdzający spłatę długu. Bardzo ważne: BIG nie może samodzielnie wpisywać i usuwać danych dłużników.
Czym się różni BIG od BIK? Podsumowanie
Różnice między BIK a BIG:
| BIK (Biuro Informacji Kredytowej) | BIG (Biura Informacji Gospodarczej) | |
|---|---|---|
| Podstawa prawna działalności | Prawo bankowe, Ustawa o ochronie danych osobowych, Rozporządzenie Ministra Finansów. | Ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych, Ustawa o ochronie danych osobowych. |
| Kto może przekazać informacje dotyczące klientów? | Banki oraz inne instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów, np. SKOK-i ; instytucje pożyczkowe i podmioty, o których mowa w art. 59d ustawy o kredycie konsumenckim. | Przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, jednostki samorządu terytorialnego, konsumenci. |
| Rodzaj przekazywanych danych | Zobowiązania bankowe, SKOK-i, firmy pożyczkowe. | Zaległości pozabankowe, np. rachunki, alimenty. |
| Użytkownicy danych | Banki, SKOK-i oraz instytucje pożyczkowe, które zawarły umowę z BIK i przekazują do BIK dane o zobowiązaniach swoich klientów. | Przedsiębiorstwa, instytucje do weryfikacji wiarygodności. |
| Trwałość danych | Dane o zaległościach do 5 lat po spłacie. | Dane o zaległościach do 6 lat dla osób fizycznych oraz 10 lat dla przedsiębiorców. |
Źródła i przypisy:
1 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19971400939.
2 Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001000.
3 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 czerwca 2016 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami utworzonymi na podstawie przepisów prawa bankowego a instytucjami pożyczkowymi i innymi podmiotami https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160000971.
4 Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20100810530.