2024-01-28 – ostatnia aktualizacja
Na czym polega sekurytyzacja?
Sekurytyzacja jest jedną z wielu form pozyskiwania kapitału i finansowania działalności gospodarczej. W pewnym uproszczeniu polega ona na przekształceniu wyodrębnionych aktywów o niskiej płynności (wierzytelności) w aktywa o wyższej płynności, tj. papiery wartościowe. I w takiej sytuacji mogą się stać one przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym.
Wyróżnia się dwa zasadnicze modele sekurytyzacji:
- pozabilansową poprzez sprzedaż aktywów),
- bilansową (poprzez transfer ryzyka poza bilans – nie ma wówczas miejsca zbycie aktywów).
W ujęciu praktycznym następuje przekazanie wierzytelności (w formie sprzedaży lub subpartycypacji) do podmiotu sekurytyzacyjnego.
Wyróżnić można 4 podstawowe podmioty, które biorą udział w procesie sekurytyzacji:
- inicjator procesu,
- spółka specjalnego przeznaczenia,
- inwestorzy,
- administrator, agent usługowy.
Inicjator procesu sekurytyzacji
Najczęściej inicjatorem procesu jest instytucja finansowa, np. bank lub podmiot gospodarczy, prowadzący działalność niemalże w każdej z branż gospodarki. Zasadniczym jego zadaniem jest wyodrębnienie puli jednorodnych aktywów finansowych, które staną się podstawą emisji papierów wartościowych.
Aktywa zostają wyselekcjonowane w sposób ściśle określony, a inicjator sprzedaje je spółce specjalnego przeznaczenia (SSP), która został utworzona wyłącznie do celów sekurytyzacji.
Spółka Specjalnego Przeznaczenia (SSP) w sekurytyzacji
Z ang.: Special Purpose Vehicle (SPV). Jest to podmiot prawnie wyodrębniony i w żaden sposób nie może być zależny od inicjatora i żadnego innego uczestnika procesu sekurytyzacji.
Przesłanką niezależności jest oddzielenie ewentualnego ryzyka spowodowanego działalnością inicjatora, a ryzykiem wiążącym się z emisją papierów wartościowych (działa to w obie strony).
SSP emituje papiery wartościowe z wyodrębnionych aktywów do sekurytyzacji. Są one kierowane do wybranej grupy inwestorów.
Inwestorzy w procesie sekurytyzacji
Podmioty gospodarcze – nabywcy papierów wartościowych, np. fundusze emerytalne lub inwestorzy indywidualni.
Administrator sekurytyzacji
Z ang. servicer, nazywany również agentem usługowym. Jego głównym zadaniem jest nadzorowanie:
- terminowości,
- odpowiedniej wysokości płatności z sekurytyzowanych aktywów,
- jakości kredytowej, a w razie jej pogorszenia uruchomienie odpowiednich zabezpieczeń.
Sekurytyzacja, to nie tylko możliwość pozyskania dodatkowych funduszy
Oddzielenie ryzyka, które ponosi inicjator od ryzyka puli jego aktywów jest główną istotą sekurytyzacji.
Warto zwrócić uwagę, że nawet przedsiębiorstwo, które wykazuje niski stopień wiarygodności kredytowej, a posiadające dobrej jakości aktywa, może zainicjować taką emisję.
Zalet technik sekurytyzacyjnych jest kilka i nie są one wyłącznie ograniczone do pozyskiwania kapitału. Jest ona korzystna dla inicjatorów, jak i inwestorów.
Korzyści dla inicjatora
Z punktu widzenia inicjatora najważniejsze korzyści z procesu sekurytyzacji, to:
- Finansowanie pozabilansowe (ang. off-balance-sheet financing). Transfer aktywów od inicjatora do SPV najczęściej konstruowany jest w taki sposób, aby był aktem sprzedaży. W takiej sytuacji aktywa oraz zobowiązania, które wynikają z emisji papierów wartościowych nie zostaną wykazywane w bilansie inicjatora.
- Niższy koszt pozyskiwanego kapitału.
- Łatwość zarządzania ryzykiem.
- Wybór grupy inwestorów – możliwość dotarcia do określonych grup nabywców, którzy mają zróżnicowane preferencje inwestycyjne.
- Poprawa płynności wybranych aktywów podmiotu, na które popyt jest ograniczony.
- Bezimienna możliwość pozyskania kapitału – nie zachodzi konieczność ujawniania danych o swojej firmie.
- Sprzedaż pakietu aktywów nie doprowadzi do zerwania powiązań z klientami, którzy są dłużnikami inicjatora.
Koszty inicjatora sekurytyzacji
Każdy produkt dedykowany konsumentom, jak i przedsiębiorcom, ma swoje wady. Najczęściej jest to określony koszt, który musi ponieść strona danej umowy.
W przypadku sekurytyzacji nie jest inaczej i inicjator ponosi również określone koszty.
1. Sprzedanie aktywów przynoszących stałą stopę dochodu pozbawia go korzyści w przypadku korzystnego kształtowania się stopy procentowej.
2. Uatrakcyjnienie papierów wartościowych, które są emitowane przez SPV, wymaga zapewnienia ze strony inicjatora odpowiedniego zabezpieczenia.
3. Sekurytyzacja może się okazać nieefektywnym sposobem pozyskania funduszy. Przyczyn może być kilka, m.in. skomplikowana struktura procesu.
4. Ryzyko niepowodzenia emisji papierów wartościowych.
5. Znaczące koszty ze względu na złożoność strony prawnej, infrastrukturalnej oraz finansowej.
6. Wysokie wymagania stawiane aktywom, które mają zostać sekurytyzowane.
Pozostałe formy finansowania działalności gospodarczej:
Źródła:
E. Szabłowska, Korzyści i koszty stosowania sekurytyzacji z punktu widzenia poszczególnych uczestników transakcji, Monitor Rachunkowości i Finansów nr 1/2007.
A. Waszkiewicz, „Papierowe” bogactwo sekurytyzacji, Bank i Kredyt, kwiecień 2004.
Zmiany prawodawstwa gospodarczego w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Wrocław 2014.